Ból głowy w ciąży zwykle jest niegroźną dolegliwością. Wywołany stresem, zmęczeniem, zmianami hormonalnymi, po pewnym czasie mija samoistnie. Próbując go wyciszyć, warto sięgnąć najpierw po niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu - wypoczynek, kąpiel, masaż, a dopiero później leki przeciwbólowe. Najbezpieczniejszym jest paracetamol. Kiedy ból głowy w ciąży jest silny, nawracający, nietypowy, trzeba koniecznie skonsultować się z neurologiem.

 

Spis treści

 

1. Przyczyny bólu głowy w ciąży 

Ból głowy i mdłości są jednymi z częstszych ciążowych dolegliwości, którą dają o sobie znać zwłaszcza na początku I trymestru. Najczęściej są wynikiem burzliwych zmian hormonalnych i ich konsekwencji. Wzrost stężenia estrogenów oraz innych żeńskich hormonów płciowych oddziałuje na cały organizm, w tym również na układ nerwowy. Uważa się, że hormony bezpośrednio stymulują komórki otaczające nerw współdzielony, co prowadzi do ataku migreny. Trzeba jednak pamiętać, że patogeneza bólu głowy ma charakter złożony, więc tę dolegliwość poza hormonami wywołują także inne bodźce. Stres i napięcie, zaburzenia snu i zmęczenie, brak apetytu, awersje pokarmowe i odwodnienie organizmu - to wszystko może wyzwalać bóle głowy w ciąży. 

 

U kobiet ciężarnych najczęściej diagnozuje się bóle głowy typu napięciowego i migrenowego.

Ból głowy w ciąży, choć zwykle niegroźny, zawsze trzeba traktować jako znak ostrzegawczy, ponieważ jest to objaw pojawiający się w przebiegu wielu groźnych dla matki i dziecka chorób. Silny ból głowy może wskazywać na nieprawidłowości wewnątrzczaszkowe, stan przedrzucawkowy lub zakrzepicę naczyń żylnych mózgu. Z raportu “Confidential Enquiries into Maternal Deaths in the United Kingdom” wynika, że choroby neurologiczne są trzecią okołoporodową przyczyną zgonu matek (po krwotoku i sepsie). Dlatego bóle głowy w ciąży, zwłaszcza te silne, nawrotowe, nietypowe, wymagają szybkiej konsultacji neurologicznej.

 

2. Diagnostyka bólu głowy i migreny w ciąży

Często już na podstawie samego wywiadu medycznego można rozpoznać przyczynę bólu głowy w ciąży. Bóle napadowe i migrenowe mają łagodny lub umiarkowany charakter i nie są uznawane za groźne. Inaczej jest z wtórnym bólem głowy, będącym objawem toczącej się choroby neurologicznej, choć nie tylko. Silny ból głowy w ciąży może wynikać z nadciśnienia tętniczego, niedokrwistości, ale równie dobrze być skutkiem odstawienia kofeiny lub długotrwałego głodu. Aby rozpoznać przyczynę, należy wziąć pod uwagę wszystkie informacje dotyczące bólu (także subiektywne spostrzeżenia) - kiedy się pojawia i jak długo utrzymuje, w jakich miejscach jest zlokalizowany, czy towarzyszą mu inne objawy? 

 

Istnieją pewne symptomy alarmowe, wskazujące na wtórne bóle głowy w ciąży. Jeśli dolegliwości pojawiają się po raz pierwszy, nagle, na przykład podczas wysiłku fizycznego, jeśli szybko zmienia się ich nasilenie i pojawiają inne niepokojące objawy (drętwienie kończyn, zaburzenia widzenia, sztywność karku, gorączka) konieczne jest rozszerzenie diagnostyki o badanie neurologiczne, a niekiedy również obrazowe. 

 

Do pierwotnych bólów głowy w ciąży należą m.in: 

  • Migrena - jednostronny, pulsujący ból głowy, który narasta w ciągu kilkunastu minut do godziny. Migrenie w ciąży zwykle towarzyszą inne objawy - nudności i wymioty, nadwrażliwość na światło lub dźwięk,

  • Napięciowy ból głowy - stały, obustronny ból, pojawiający się w wyniku stresu, napięcia mięśniowego i ogólnego niepokoju.

 

Natomiast wtórne bóle głowy w ciąży to m.in.:

  • Nadciśnienie tętnicze,

  • Stan przedrzucawkowy, 

  • Krwotok podpajęczynówkowy,

  • Zakrzepica żył i zatok żylnych mózgu,

  • Zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych,

  • Niedokrwistość,

  • Idiopatyczne nadciśnienie śródczaszkowe,

  • Udar mózgu.

 

3. Sposoby łagodzenia bólu głowy w ciąży

Ze względu na bezpieczeństwo matki i dziecka, ciężarne nie powinny przyjmować żadnych leków. W wyjątkowych sytuacjach, gdy pojawia się silny ból głowy w ciąży, można rozważyć przyjęcie paracetamolu, który jest najbezpieczniejszy ze wszystkich dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych. Jako że stosuje się go również u noworodków, warto włączyć ten lek do wyprawki, aby był pod ręką w razie potrzeby, tak jak kosmetyki z Niezbędnika Młodej Mamy.

 

Choć paracetamol jest bezpiecznym lekiem, nie wywołuje groźnych powikłań i nie zagraża rozwijającemu się dziecku, lekarze zgodnie podkreślają, że łagodzenie bólu głowy w ciąży lepiej zacząć od działań niefarmakologicznych. Trzeba pamiętać, że ból głowy w ciąży wynika z przemian hormonalnych i nagłej zmiany stylu życia. Zajście w ciąże w wielu przypadkach oznacza zerwanie z używkami (piciem kawy, paleniem tytoniu), co tak samo, jak awersje pokarmowe, brak apetytu, znikoma aktywność fizyczna i zmęczenie, potęguje ciążowe dolegliwości. Najlepszym na nie sposobem jest zdrowy wypoczynek, właściwa dieta (wolna od cukrów), odpowiednie nawodnienie organizmu i ruch na świeżym powietrzu. Poza tym bardzo pomocne są techniki relaksacyjne. 

 

  • Joga lub Pilates - to sposób na utrzymanie dobrej kondycji i świetnego samopoczucia. W niektórych miastach takie zajęcia dla ciężarnych są prowadzone w ramach szkoły rodzenia.

  • Ćwiczenia oddechowe - głęboki, spokojny oddech relaksuje i odpręża. Ćwiczenia oddechowe przynoszą szybkie efekty, a do tego są pomocne podczas porodu.

  • Automasaż - masowanie, uciskanie bolącego miejsca przez minimum 30 sekund pozwala ukoić ból, odprężyć się i wyciszyć. Na dolegliwości ciążowe pomocna jest również ciepła kąpiel, peeling oraz masaż całego ciała - na przykład emulsją Atoperal Baby Plus, przeznaczoną do pielęgnacji delikatnej skóry niemowląt, a więc bezpieczną także dla ciężarnych.

Poranne bóle głowy są jednymi z najczęstszych dolegliwości wczesnej ciąży. Tak samo, jak mdłości, zmęczenie, tkliwość piersi, wynikają z dynamicznych przemian fizjologicznych i hormonalnych, więc nie powinny być powodem do niepokoju. Mimo to, bólu głowy w ciąży nie wolno bagatelizować. Silny, nietypowy lub ciągły ból głowy wymaga konsultacji neurologicznej, która pozwoli wskazać ich przyczynę, a razie konieczności rozpocząć właściwe leczenie.

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

 

 

Źródła:

 

K. Revell, P. Morrish, Bóle głowy u kobiet w ciąży, “mp.pl”, [dostęp 28.09.2020], https://www.mp.pl/medycynarodzinna/wytyczne/141717,bole-glowy-u-kobiet-w-ciazy

 

Ból głowy i migrena u kobiet - winne są hormony, “pulsmedycyny.pl”, [dostęp 28.09.2020], 

https://pulsmedycyny.pl/bol-glowy-i-migrena-u-kobiet-winne-sa-hormony-937408

 

J. J. Rożniecki, M. Bodzioch, Bóle głowy, “mp.pl”, [dostęp 28.09.2020], 

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.4.

 

B. Łabuz-Koszak, Bóle głowy w ciąży, “medycynapodyplomie.pl”, [dostęp 23.09.2020], https://podyplomie.pl/medycyna/10547,bole-glowy-w-ciazy