Czym jest pessar ginekologiczny i położniczy? Podstawowe rodzaje pessarów

Pessar to specjalny krążek stosowany w ginekologii, który może uchronić kobietę przed różnymi dolegliwościami. Te niewielkie przyrządy najczęściej mają kształt pierścienia, ale dostępne są także pessary w kształcie kostki, czy z dodatkowymi wypustkami ułatwiającymi odpływ wydzieliny. Przyrządy te najczęściej są wykonane z elastycznego silikonu medycznego. Wyróżnia się różne rodzaje pessarów, takie jak m.in. pessar kołnierzowy, cewkowy, pierścieniowy, grzybkowy, kostkowy, czy talerzowy. 

 

Pessary ginekologiczne stosuje się przy różnych schorzeniach dotyczących układu rodnego, natomiast pessar położniczy znajduje zastosowanie u kobiet w ciąży. Poszczególne rodzaje tych przyrządów różnią się kształtem i wielkością. Dzięki temu lekarz ginekolog lub urolog może dostosować go do anatomii pacjentki i jej dolegliwości. 

 

W jakim celu zakłada się pessar w ciąży?

Szyjka macicy w ciąży odgrywa bardzo ważną rolę. Stanowi ona zaporę izolującą jamę macicy od środowiska zewnętrznego, chroni przed wnikaniem patogenów i zanieczyszczeń. W prawidłowo przebiegającej ciąży powinna być ona zwarta i szczelna. Dopiero pod koniec trzeciego trymestru ulega ona rozpulchnieniu i tuż przed porodem stopniowo się skraca, po czym dochodzi do jej rozwarcia, co umożliwia wydanie dziecka na świat. 

 

Zdarza się jednak, że szyjka macicy skraca się i rozwiera przedwcześnie, najczęściej w drugim trymestrze ciąży. Stan taki, bez występujących skurczów określa się jako niewydolność ciśnieniowo-szyjkową. Niewydolność szyjki macicy może mieć podłoże:

  • wrodzone - zwykle są to nieprawidłowości anatomiczne dotyczące zbyt małej ilości włókien kolagenowych w stosunku do włókien mięśniowych, czego konsekwencją jest obniżona elastyczność szyjki macicy;

  • nabyte - szyjka macicy może być osłabiona przez wcześniejsze urazy mechaniczne, przebyte zabiegi chirurgiczne, a także nadmierną aktywność fizyczną w ciąży, czy ciążę mnogą, która ją nadmiernie obciąża. 

 

Niewydolność szyjki macicy zwiększa ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, a także pęknięcia pęcherza płodowego i zakażenia wewnątrzmacicznego. Przy zagrożonej ciąży lekarz może zdecydować o konieczności założenia pessara. Przyrząd ten odciąża szyjkę macicy, tym samym hamuje jej skracanie. Zastosowanie pessara położniczego w ciąży pozwala na zmniejszenie ryzyka przedwczesnego porodu. Urządzenie to nie tylko hamuje skracanie się szyjki macicy, ale także umożliwia zmianę kąta jej nachylenia i wzmacnia kanał. 

 

Pozostałe wskazania do założenia krążka

Pessar stosuje się również u kobiet niebędących w ciąży. Metoda ta może uchronić kobietę przed różnymi dolegliwościami natury ginekologicznej. Pozostałe wskazania do zastosowania pessara to np.:

  • zespół bólowy miednicy mniejszej,

  • nietrzymanie moczu,

  • obniżenie macicy i pochwy. 

 

Kiedy i na jak długo zakłada się krążki położnicze?

Pessar zakłada się najczęściej pomiędzy 20. a 28. tygodniem ciąży. W niektórych przypadkach wskazane jest jego wcześniejsze założenie. Decyzję taką podejmuje lekarz na podstawie indywidualnych potrzeb kobiety. Zastosowanie pessara w ciąży ma na celu utrzymanie jej jak najdłużej, dlatego usuwanie krążka z szyjki macicy zwykle przeprowadza się dopiero po 37. tygodniu ciąży. 

 

Jak wygląda założenie pessara? 

Przed założeniem pessara lekarz dokonuje pomiaru długości szyjki macicy. Precyzyjny pomiar wykonuje się za pomocą badania USG przy użyciu sondy dopochwowej. Ważne jest również wykluczenie infekcji szyjki macicy, która jest przeciwwskazaniem do pessaroterapii. 

 

Zabieg jest bezbolesny i nie wymaga podania środków znieczulających. Kobieta może odczuwać jedynie niewielki dyskomfort, który szybko mija. Ze względu na nieinwazyjność, niskie ryzyko powikłań i wysoką skuteczność metodą tą coraz częściej zastępuje się wcześniej stosowany szew szyjkowy. Założenie szwu okrężnego jest bardziej inwazyjne i wiąże się z wykonaniem zabiegu w znieczuleniu ogólnym. 

 

Pessar nie jest refundowany i pacjentka musi za niego zapłacić. Tylko w niektórych szpitalach jest zakładany nieodpłatnie. Koszt tego przyrządu nie jest jednak wysoki. 

 

Zalecenia dla kobiet w ciąży z pessarem 

Założony pessar jest ciałem obcym, dlatego zwiększa ryzyko infekcji pochwy. Przy leczeniu niewydolności szyjki macicy za pomocą tej metody trzeba szczególnie dbać o higienę intymną. Zawsze zalecany jest oszczędny tryb życia. Pacjentka powinna ograniczyć aktywność fizyczną, dużo odpoczywać i unikać stresu. Konieczna jest też rezygnacja z kontaktów intymnych. W niektórych przypadkach ciężarna musi też przyjmować leki rozkurczowe. 

 

Założony pessar szyjkowy zwykle nie jest wyczuwalny, ale jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy budzące Twój niepokój, najlepiej skontaktuj się z lekarzem prowadzącym ciążę. Założenie pessara może uchronić kobietę przed porodem przedwczesnym, ale zawsze podstawą jest pozostawanie pod stałą kontrolą lekarza. 

 

 

lek. Marta Dąbrowska