Spis treści

  • Skóra noworodka ma zabarwienie różowe lub bladoróżowe. 

  • Skóra marmurkowa i sinica obwodowa – są wyrazem oziębienia dziecka, ustępują po ogrzaniu. W kolejnych tygodniach reakcji tych nie obserwuje się, co jest wyrazem coraz większej sprawności układu termoregulacyjnego. Długo utrzymująca się sinica rąk, stóp lub twarzy, która nie ustępuje pomimo ogrzania dziecka, może być wynikiem chorób układu sercowo-naczyniowego i oddechowego. Także długo utrzymująca się skóra marmurkowata może wynikać z chorób dziecka, takich jak zespół Downa, niedoczynność tarczycy, trisomia 18.

  • Zażółcenie skóry. Jest objawem wystąpienia żółtaczki fizjologicznej lub żółtaczek patologicznych. 

 

II. Nawilżenie skóry i włosy

  • Maź płodowa. Pełni ona funkcję odżywczą, ochronną przed utratą ciepła, a także przed wnikaniem patogenów bakteryjnych i wirusowych. Im bardziej noworodek przenoszony, tym mniej ma mazi płodowej. Substancja ta nie powinna być zmywana. Należy pozwolić jej się wchłonąć, chyba że większe jej ilości znajdują się w fałdach skórnych. W takim przypadku zmywamy jej nadmiar za pomocą wacika nasączonego oliwką. 

  • Sucha skóra u dziecka. W związku z niedojrzałością skóry u dziecka, w tym gruczołów łojowych i potowych, skóra narażona jest na przemiennie na przesuszenie lub nadmierne zmiany o charakterze łojotokowym. W zależności od tego, czy skóra jest przesuszona, czy nadmiernie nawilżona, należy wdrożyć adekwatną pielęgnację dziecka.

  • Lanugo – meszek płodowy. Znajduje się na czole, plecach, ramionach, małżowinach usznych. Te delikatne włoski wypadają pod koniec pierwszego tygodnia życia. Im bardziej noworodek niedojrzały, tym więcej ma meszku.

 

III. Zmiany na skórze

  • Rumień noworodkowy (toksyczny). Jeden ze stanów przejściowych noworodka jako adaptacja do środowiska zewnętrznego. Skóra dziecka, w okresie ciąży chroniona środowiskiem macicy, po porodzie jest narażona na zmiany temperatury, drobnoustroje, środki chemiczne. Powoduje to zmiany skórne określane jako rumień noworodkowy. Pojawia się klasycznie w pierwszych 48 godzinach życia noworodka. Zmiany rumieniowe dotyczą wyłącznie skóry i nigdy nie obejmują błon śluzowych. Od zmian skórnych wolne są zazwyczaj dłoniowe powierzchnie rąk i podeszwowe stóp. Nie wymaga on leczenia, zanika sam po kilku dniach (5-7 dni).

  • Trądzik noworodkowy/niemowlęcy. Reakcja na stymulację gruczołów łojowych hormonami matczynymi, własnymi dziecka lub przez stosowanie olejów mineralnych do pielęgnacji skóry. Zmiany występują głównie na policzkach. Obserwuje się występowanie zaskórników zamkniętych (rzadziej otwartych), krost oraz torbieli. Zwykle zmiany ustępują samoistnie w ciągu 1-3 miesięcy i nie wymagają leczenia. W cięższych przypadkach konieczne bywa miejscowe leczenie przeciwzapalne.

  • Prosaki (milia). Prosaki są zmianami powstałymi wskutek nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych w okolicy naskórka lub tuż pod nim, zatkania gruczołu łojowego i zbierania się wydzieliny łojowej tuż pod skórą. Występują na czole, policzkach, grzbiecie nosa i fałdach nosowo-policzkowych. Ustępują samoistnie, nie wymagają leczenia.

  • Potówki. Powstają w wyniku przegrzania dziecka. Czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się zmian jest maceracja naskórka w następstwie przegrzewania, ubierania dziecka w nieprzewiewne ubrania z tkanin syntetycznych lub nieprawidłowej pielęgnacji skóry. Są wynikiem zatrzymania potu przez niedojrzałe jeszcze przewody potowe. Powoduje to ich pękanie i przedostanie się potu do otaczającego go naskórka. Najczęściej pojawiają się na karku, pod pachami, w fałdach górnej części klatki piersiowej na szyi, w okolicy krocza, w pachwinach, na plecach. W pielęgnacji dziecka pamiętać należy usunięciu przyczyny i wietrzeniu skóry. Pojedyncze pęcherzyki należy przecierać gazikiem nasączonym octenidyną. Dziecko można wykąpać w naparze z rumianku, który ma właściwości przeciwzapalne, dezynfekujące; w nadmanganianie potasu (różowy kolor wody) lub w krochmalu. W przypadku wtórnego nadkażenia zmian skórnych może zachodzić potrzeba zastosowania złożonych miejscowych preparatów antybiotykowych.

  • Pokrzywka. Najczęściej reakcja alergiczna na nowy kosmetyk, proszek do prania, pokarm, barwnik, lek, którego dziecko nie toleruje. Na skórze pojawiają się swędzące bąble jak po poparzeniu pokrzywą. 

  • Naczyniaki. Skórne zmiany naczyniowe, które mają tendencję do zwiększania intensywności zabarwienia w czasie płaczu, wysiłku, przegrzania.  

    • Naczyniaki płaskie - plamy łososiowe. Plamy łososiowe – tzw. uszczypnięcia bociana. Czerwone plamy na czole, brzegach górnych powiek, na górnej wardze i w okolicach karku, powstałe na skutek miejscowego rozszerzania się powierzchownych naczyń włosowatych. Nie wymagają leczenia. Zanikają zwykle pod koniec 1. lub 2. roku życia.

    • Naczyniaki truskawkowe. Początkowo zmiany plamiste, uwypuklone, mają nieregularny kształt, niejednolitą powierzchnię i czerwone zabarwienie. Powiększają się w miarę wzrostu dziecka (średnica 2-3 cm), do ok. 2-3. miesiąca życia. Zanikają w 2.-3. roku życia.  

    • Naczyniaki jamiste. Umiejscowione są w skórze właściwej, mają nieostre granice, są lekko uwypuklone, o konsystencji gąbczastej i kolorze niebieskoczerwonym (czasem sinym). Zanikają w 2.-3. roku życia.

  • Alergiczny wyprysk kontaktowy – egzema. Jest to stan zapalny skóry, przez co staje się ona swędząca, czerwona, sucha i popękana, zaczyna się łuszczyć. Początkowo występuje na policzkach, później na całej buzi i innych częściach ciała dziecka. Należy się skontaktować z alergologiem dziecięcym, który wytyczy dalsze postępowanie u dziecka. 

  • Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt (ciemieniucha). Ciemieniucha powstaje na owłosionej części głowy, rzadziej na brwiach wskutek nadmiernego wydzielania gruczołów łojowych skóry wskutek ich niedojrzałości. Tworzą ją żółto-brunatne łuski, które zlewając się tworzą tłustą skorupę, utrudniającą oddychanie skórze. 

 

 

Piśmiennictwo:

  1. Czarnecka-Operacz M., Sadowska-Przytocka A.: Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej. Pediatria po Dyplomie, 2017, 01.

  2. Skurzak A., Iwanowicz-Palus G.: Opieka nad noworodkiem. [w:] Edukacja przedporodowa, red. naukowa G. Iwanowicz-Palus, A. Bień. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.

  3. Musialik-Świetlińska E.: Pielęgnacja skóry noworodka donoszonego i wcześniaka. [w:] Neonatologia i opieka nad noworodkiem. J. Świetliński, Tom 1. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2016. 

  4. Szczepański M.: Odrębności badania fizykalnego noworodków i niemowląt. [w:] Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych, red. E. Krajewska-Kułak, M. Szczepański. Wyd. Czelej, Lublin, 2008.