Ból brzucha w ciąży to dla wielu kobiet niepokojąca dolegliwość. Wywołuje lęk o dobro dziecka, obawę o przedwczesny poród. Jednak przyczyny bólu brzucha w ciąży wynikają nie tylko z czynności skurczowej. Mogą być skutkiem uciskania przez macicę narządów przewodu pokarmowego, oznaczać zwykłą niestrawność, a niekiedy także silny stres. 

 

Spis treści

 

1. Jakie mogą być przyczyny bólu brzucha w ciąży?

Przyczyny bólu brzucha w ciąży bywają różne i nie zawsze są niepokojącym objawem. Ucisk czy ból w dole brzucha, tak jak skurcze przepowiadające, zwykle wynika z pracy macicy, przygotowującej się do porodu. Jeśli pojawiają się podobne dolegliwości, warto spróbować je opisać (czy skurcze są regularne, czy towarzyszą im inne objawy, czy jakie jest nasilenie bólu). Ważne jest zachowanie spokoju. Pomóc może zmiana pozycji ciała, spacer albo odpoczynek. Jeśli nic nie przynosi ulgi, należy skonsultować się z położną lub lekarzem.

 

Rozciąganie się macicy

Ból podbrzusza w ciąży to właściwie stała dolegliwość, powracająca wielokrotnie, zwłaszcza w I trymestrze. Pobolewanie podbrzusza przypomina ból menstruacyjny. Dlatego wiele kobiet, które jeszcze nie wykonały testu ciążowego, traktuje ból, jako objaw nadchodzącej miesiączki. Kiedy jednak krwawienie się nie pojawia, bóle w dole brzucha stają się jednym z wczesnych objawów ciąży. Dwie kreski na teście i wysokie stężenie hormonu Beta HCG potwierdzają przypuszczenia. Ból podbrzusza może świadczyć o ciąży. Wynika z rozciągania się tkanek macicy, w której rozwija się płód. Macica ciężarnej kobiety powiększa się 20-30 razy. Z małej śliwki, rośnie do rozmiarów grejpfruta, aby pod koniec dorównywać wielkością sporej dyni. 

 

Taka praca jest możliwa właśnie dzięki rozciąganiu się więzadeł, co jest subiektywnie odczuwane, jako kłucie, rozciąganie i tępy ból podbrzusza w ciąży. Jeśli ta dolegliwość jest chwilowa, nasila się w trakcie wysiłku, kaszlu, kichania czy śmiania się, nie ma się czym przejmować. Jeśli jednak pojawia się:

  • ostry ból, który nie łagodnieje mimo wypoczynku,

  • ból ze strony pęcherza moczowego lub od strony pleców,

  • plamienie czy krwawienie,

trzeba pilnie skonsultować się z lekarzem. 

 

Skurcze przepowiadające

Bóle brzucha w ciąży wynikają nie tylko z rozciągania się macicy, lecz również z jej czynności skurczowej. Kurcząc się i rozkurczając, macica przygotowuje się do wydania na świat dziecka. Po 20. tygodniu ciąży pojawiają się skurcze Braxtona-Hicksa, które jednak nie są bolesne. Nie każda kobieta je doświadcza, ale też nie każda potrafi rozpoznać. Niekiedy skurcze są ledwo wyczuwalne, czasem wywołują twardnienie brzucha, gdy przynoszą silny ból, budzący prawdziwy niepokój należy skonsultować się z lekarzem specjalistą. 

 

Skurcze przepowiadające nie są alarmujące, jednak w przypadku gdy przynoszą ból i powracają w krótkich, regularnych odstępach (co 7-10 minut) - należy udać się do szpitala. Przy bólu brzucha, np. w 8 miesiącu ciąży należy też zwracać uwagę, czy czynność skurczowa nie doprowadziła do pęknięcia błon płodowych i wycieku płynu owodniowego - w takich sytuacjach, pędem do szpitala!

 

Ucisk narządów układu pokarmowego

I większa macica, tym więcej miejsca potrzebuje. Około 12 tygodnia ciąży macica zaczyna wykraczać poza miednicę. Od tego czasu znajduje się bliżej przedniej ściany jamy brzusznej, zaczyna coraz bardziej ją wypełniać, uciskając tym samym sąsiadujące narządy (jelita, wątrobę) oraz żyły - w tym żyłę główną dolną. Skutkiem takich zmian są różnego rodzaju dolegliwości. Oprócz bólu odbytu i brzucha w ciąży częstym problemem są zaparcia i hemoroidy, zgaga, nudności, wzdęcia, częstsze oddawanie moczu, a nawet duszności. Trzeba pamiętać, że w organizmie kobiety ciężarnej zmienia się nie tylko układ narządów, lecz również ich funkcjonalność. Słabnie perystaltyka jelit, czego konsekwencje mogą być bardzo poważne. Najlepszym sposobem, aby im zapobiec, jest dbanie o zdrową dietę i aktywność ruchową przez cały okres trwania ciąży.

 

2. Kiedy ból podbrzusza w ciąży powinien niepokoić?

Wyżej opisane przyczyny bólu brzucha w ciąży są związane z naturalnymi zmianami organizmu. Czasem się jednak zdarza, że dolegliwości ciążowe nie są wynikiem fizjologii, lecz patologii. Wówczas najczęściej przynoszą charakterystyczne objawy, które sygnalizują, że coś jest nie tak. 

 

Część tych objawów została już opisana. To ostry ból brzucha w ciąży, który jest nie do wytrzymania i nie daje się wyciszyć żadnymi sposobami. To towarzyszące mu krwawienie z dróg rodnych lub regularna aktywność skurczowa. To także ból zlokalizowany w konkretnych obszarach.

  • Ostry ból w bocznych dolnych kwadratach brzucha (w prawym/lewym dole biodrowym) może wskazywać na ciążę pozamaciczną.

  • Ból brzucha po lewej stronie w ciąży (lub po prawej) promieniujący w stronę pleców i ud pojawia się w przebiegu kolki nerkowej.

  • Ból brzucha w ciąży, któremu towarzyszy częstomocz oraz uczucie pieczenia w cewce moczowej wskazuje na zapalenie pęcherza moczowego (co jest częstą dolegliwością ciążową). 

  • Choroby jelit i żołądka często objawiają się bólem brzucha. W takich przypadkach pojawiają się także inne objawy: biegunka, swędzenie skóry, uczucie drętwienia, mrowienia, a także nadmierna potliwość. 

 

3. Co na ból brzucha w ciąży?

Jeśli ból brzucha w ciąży ma podłoże fizjologiczne, pojawia się podczas skurczów przepowiadających, ma związek z rozciąganiem się włókien macicy, najlepiej spróbować go przeczekać. Pomóc może zmiana pozycji, energiczne chodzenie lub odpoczynek. Jeśli jednak ucisk w brzuchu nie przemija, przychodzi czas na środki farmaceutyczne. Z jednej strony to przeciwbólowy paracetamol, z drugiej leki rozkurczowe na przykład z drotaweryną. 

 

Trzeba przy tym pamiętać, że choć są to leki określane, jako bezpieczne dla kobiet w ciąży, nie powinno się ich brać bez konsultacji ze specjalistą. Bóle brzucha w ciąży, które niepokoją, należy zawsze omówić z lekarzem, ewentualnie z położną. Samo napięcie czy pobolewanie brzucha, najczęściej nie znamionuje niczego złego. Brak innych objawów to dobry objaw, że wszystko dzieje się tak, jak powinno. Krótkotrwały, umiarkowany ból podbrzusza w ciąży to typowa dolegliwość ciężarnych. Sama w sobie nie jest powodem do zmartwień. Więcej złego może wyrządzić stres, którego przyszła mama powinna starać się unikać. Dobrym na to sposobem jest spacer po lesie, słuchanie ulubionej muzyki, a także kompletowanie wyprawki z Niezbędnikiem Młodej Mamy. Dziewięć miesięcy mija bardzo szybko, warto, aby upłynęły w spokojnej i radosnej atmosferze!

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

 

Źródła:

 

A. Kaczka, E. Małecka-Panas, Ból brzucha, “Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2011, nr 7 (1), str. 9-16

 

S. Paterson-Brown, Ostry brzuch i niedrożność przewodu pokarmowego, [w:] O. J. Garden i wsp.,“Chirurgia”, 2015, str. 231-232 


J. Kempiak, Zmiany ustrojowe w przebiegu ciąży, [w:] G. H. Bręborowicz, “Położnictwo i Ginekologia”, 2005, str. 47