Spis treści

Ciąża pozamaciczna – co to takiego? 

W prawidłowym przebiegu ciąży komórka jajowa zapłodniona w jajowodzie po ok. 4–9 dniach od zapłodnienia przemieszcza się do trzonu macicy, gdzie implantuje (zagnieżdża) się w błonie śluzowej jamy macicy. Tam panują optymalne warunki dla rozwoju dziecka.

Jeśli implantacja zapłodnionej komórki jajowej nastąpi w innym miejscu, wówczas stan taki określa się jako ciąża pozamaciczna, czy też ciąża ektopowa. W większości przypadków ciąży pozamacicznej (prawie 99%) blastocysta zagnieżdża się w jajowodzie. W ok. 1% przypadków miejscem implantacji jest jajnik, szyjka macicy lub jama brzuszna.   

Ciąża pozamaciczna to stosunkowo rzadko występujący stan. Szacuje się, że 1–2 ciąże na 100 przebiegają z nieprawidłową implantacją zapłodnionej komórki jajowej. Niezwykle rzadko ma miejsce ciąża heterotopowa, czyli jednoczesne występowanie prawidłowej ciąży wewnątrzmacicznej z ciążą pozamaciczną. Przypadki takie dotyczą głównie ciąż, które zostały uzyskane dzięki sztucznemu wsparciu i mają miejsce w jednym na 4000 do jednym na 7000 ciąż.  

 

Ciąża pozamaciczna – przyczyny

Nie zawsze możliwe jest ustalenie, dlaczego występuje ciąża pozamaciczna. Przyczyny nie są jednoznaczne i rzadko możliwe jest ich stuprocentowe ustalenie. Znane są jednak czynniki, które znacznie zwiększają ryzyko ciąży pozamacicznej. 

Jeśli wystąpiła ciąża pozamaciczna, przyczyny szczególnie brane pod uwagę to m.in.:

  • przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mniejszej, głównie na jajowodach;

  • patologie jajowodów, m.in. zrosty, zmiany nowotworowe, wodniaki itp.;

  • endometrioza – choroba, w której przebiegu tkanki zbliżone do tkanek macicy znajdują się w innych miejscach ciała;

  • przerost śluzówki macicy;

  • infekcje przenoszone drogą płciową, wywołane np. przez Chlamydia trachomatis lub dwoinkę rzeżączki;

  • niepłodność i jej leczenie wspomagające;

  • antykoncepcja jednoskładnikowa zawierająca tylko progesteron (wkładki domaciczne uwalniające lewonorgestrel;

  • zapalenie jajników z powikłaniami w postaci zrostów;

  • palenie tytoniu;

  • wady anatomiczne w budowie macicy lub jajowodów;


Ciąża pozamaciczna – objawy niespecyficzne 

Trudno jest rozpoznać nieprawidłowości w przebiegu ciąży samodzielnie, zwłaszcza  jeśli prawdopodobnym problemem jest ciąża pozamaciczna. Objawy niestety nie są specyficzne i łatwo można je przeoczyć, przyjmując, że za dolegliwości odpowiadają stosunkowo często występujące zaburzenia menstruacyjne. 

Ciąża pozamaciczna może dawać następujące objawy:

  • ból brzucha, niekiedy jednostronny, promieniujący do pleców lub przepony;

  • zmęczenie, osłabienie, senność;

  • plamienie, niekiedy mylone z początkiem menstruacji;

  • krwawienie z dróg rodnych, wymagające niezwłocznej konsultacji z lekarzem;

  • przyspieszone tętno, którego przyczyną jest krwawienie wewnętrzne;

  • zimne poty, bladość skóry,

  • nudności i/lub wymioty. 

Czy ciąża pozamaciczna da pozytywny wynik testu ciążowego? 

Test ciążowy wykonywany z próbki moczu wykrywa obecność ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG). Jest to hormon płciowy, którego stężenie wzrasta po zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej w macicy. 

Niestety ciąża pozamaciczna nie zawsze może być zdiagnozowana po wykonaniu testu ciążowego. W ok. połowie przypadków test taki pokazuje wynik negatywny, przez co często ciąża pozamaciczna jest wykrywana zbyt późno.  

 

Na czym polega diagnoza ciąży pozamacicznej? 

Zarówno pozytywny, jak i negatywny test ciążowy nie stanowi żadnego rozeznania w kontekście miejsca zagnieżdżenia się blastocysty. Ciąża pozamaciczna stwierdzana jest na podstawie m.in. badania poziomu hCG oraz USG dopochwowego, które wyklucza obecność płodu w jamie macicy.  Rzadko, przy skomplikowanych przypadkach, konieczne jest też wykonanie laparoskopii zwiadowczej pod narkozą.  

 

Ciąża pozamaciczna – leczenie farmakologiczne i chirurgiczne

W niezwykle rzadkich przypadkach ciąża pozamaciczna może być leczona zachowawczo. Jeśli występuje kilkutygodniowa ciąża pozamaciczna, leczenie może ograniczyć się do zastosowania środków farmakologicznych. Zwykle podaje się metotreksat o działaniu hamującym rozwój jaja płodowego. A pacjentka zostaje pod obserwacją lekarską.

Ciąża pozamaciczna zwykle leczona jest operacyjnie.

 

Ciąża pozamaciczna – co dalej? Czy można ponownie zajść w ciążę? 

Każda mama, która spodziewa się dziecka, z troski i obaw zastanawia się, czy grozi jej ciąża pozamaciczna. Czy można urodzić dziecko po takiej diagnozie? 

Niestety ciąża pozamaciczna to stan bezpośrednio zagrażający nie tylko zdrowiu i płodności kobiety, ale też jej życiu, dlatego jak najszybciej należy podjąć odpowiednie kroki medyczne. Jeśli odpowiednio szybko zostanie rozpoznana ciąża pozamaciczna, leczenie może zmniejszyć ryzyko przykrych powikłań, dzięki czemu będziesz mogła w przyszłości powitać na świecie swoje kolejne dziecko.  

Lek. Michał Dąbrowski

 

Źródła:

 

  1. Knafel A., Basta P., Skotniczny K., Mach P., Bereza K., Rokita W., Obrzut B., Wicherek Ł.: Pęknięcie ciąży ektopowej — czy możemy zapobiec tej komplikacji? Ginekol Pol., 2009, 80, 734-739. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/157113/basta_et-al_pekniecie_ciazy_ektopowej_2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y (data odczytu: 22.02.2022). 

  2. Pniewska-Undro K., Wydra D., Abacjew-Chmyłko A.: Leczenie zachowawcze ciąży ektopowej. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/view/50289/44372 (data odczytu: 22.02.2022). 

  3. Słabuszewska-Jóźwiak A., Ciebiera M., Jakiel G.: Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący? Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 8, 2014. http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/10/pnm_2014_581-585.pdf (data odczytu: 22.02.2022).