Spis treści

 

Wsparcie rozwoju dziecka – zacznijmy od początku

Po pierwsze, najbardziej wspierająca dla dziecka jest bliska, bezpieczna i stabilna relacja z rodzicami. Zaspokojenie potrzeb emocjonalnych malucha daje solidną bazę do wzrastania – tak fizycznego, psychicznego, jak i poznawczego. Nie są do tego potrzebne żadne szczególne metody, a raczej czujna obserwacja emocji i ich odzwierciedlanie, dostrzeganie potrzeb pociechy, adekwatne odpowiadanie na nie i „po prostu” bycie.

 

Nie wyklucza się to jednak z jednoczesnym podejmowaniem konkretnych działań, które będą miały na celu właśnie stymulowanie rozwoju dziecka. Jest to istotne już od pierwszych etapów życia, ponieważ to właśnie wtedy następuje niezwykle intensywny rozwój układu nerwowego:

 

  • w wieku wczesnodziecięcym mózg wykazuje największą plastyczność (zwłaszcza przez pierwsze 3-5 lat życia);

  • jego rozwój jest bezpośrednio związany z doświadczaniem stymulacji,

  • to właśnie owa stymulacja – lub jej brak – pozwala rozwinąć zasoby, z którymi dziecko pojawiło się na świecie, bądź je ograniczyć. 

 

Choć brzmi to bardzo poważnie (i w zasadzie takie też jest), warto wiedzieć, że stymulacja rozwoju malucha wcale nie musi być skomplikowana. Nie musi też wymagać szczególnie angażujących działań czy dodatkowych kosztów finansowych. Przyjrzyjmy się dwóm elementom, które są dostępne dla każdego rodzica!

 

Chustonoszenie – bliskość i rozwój w jednym

Wydawać by się mogło, że chustonoszenie jest po prostu wygodnym sposobem opieki nad dzieckiem – maluch jest ciągle blisko, a rodzic mimo to ma dwie ręce wolne. Owszem, jest to ogromny plus, ale przede wszystkim pojawiają się tu korzyści właśnie dla opisywanego rozwoju dziecka. 

 

Maluch, będąc ciągle blisko, ma poczucie bezpieczeństwa i kontaktu z rodzicem. Rodzic odczuwa dokładnie to samo, dzięki czemu już na tym poziomie dochodzi do tzw. dostrojenia – rodzic lepiej odczytuje sygnały wysyłane przez dziecko, m.in. czując każde napięcie w jego ciele, intensywność ruchów etc. Wszystko to wpływa na budowanie w dziecku poczucia zaufania do świata oraz stabilnych relacji. Skoro bowiem wysyła sygnały i dostaje na nie odpowiedź, jest to jasny sygnał, że jego potrzeby są ważne, a świat zewnętrzny to bezpieczne miejsce. Pierwotny lęk może powoli znikać, będąc zastąpionym ciekawością i otwartością na nowe doświadczenia.

 

Dodatkowo chustonoszenie pozwala uspokajać dziecko i je wyciszać. Wspierają to m.in. ruchy rodzica, bujanie, bliskość, ciepło ciała, bicie serca – które w końcu są dziecku znane już od życia płodowego. Co równie ważne, będąc w chuście, dziecko z bliskiej odległości widzi mimikę twarzy matki – jest to niezwykle istotne dla rozwoju emocjonalnego. 

 

Kolejne plusy noszenia dziecka w chuście odnoszą się do stymulacji rozwoju jego mózgu. Po pierwsze, pobudzany jest jego układu nerwowego – zwłaszcza system przedsionkowo-proprioceptywny (wszystko dzięki wspomnianym już ruchom ciała rodzica). Jest on związany ze świadomością własnego ciała, a także zmysłami równowagi i przyspieszenia. Po drugie, dzieci noszone w ten właśnie sposób wykazują wzmożone reakcje na stymulacje wizualne oraz dźwiękowe. To zaś związane jest ze wzrostem neuronów, a także tworzenia nowych połączeń pomiędzy nimi.

 

Jak stymulować rozwój dziecka? Muzyką!

Liczne źródła wskazują, że rozwój mózgu dziecka warto stymulować muzyką już w okresie prenatalnym. Po urodzeniu rzecz jasna, dalej jest to niezwykle polecana metoda wspierania jego rozwoju (i pozostaje nią w zasadzie przez całe życie człowieka). Co warto w tym zakresie wiedzieć?

 

  • Muzyka stymuluje powstawanie wielu połączeń synaptycznych w mózgu. 

  • Ważny jest fakt, że pobudza obie półkule. Zwykle w tym kontekście podkreśla się przede wszystkim istotę wpływu na prawą część mózgu - jako że jest to zjawisko artystyczne, abstrakcyjne. Okazuje się jednak, że może ona równie silnie wpływać także na lewą. 

  • Wszystko to sprawia, że muzyka istotnie poprawia zdolności poznawcze – koncentrację uwagi, jej podzielność, pamięć etc. – a także wspiera rozwój umiejętności werbalnych. 

 

Co więcej, różnego rodzaju zajęcia muzyczne stymulują u najmłodszych rozpoznawanie stosunku pomiędzy czasem a przestrzenią – np. kiedy w czasie trwania określonej frazy muzycznej mają do pokonania konkretny dystans. Tego typu zajęcia wspierają też zwiększanie świadomości własnego ciała.

 

Niektóre badania wskazują, że muzyka wspiera też rozwój psychologiczny, w tym pobudza większą świadomość swoich emocji oraz stanów uczuciowych innych ludzi. To zaś wiąże się ze wzrostem empatii. 

 

Warto też podkreślić, że odpowiednia muzyka ma właściwości uspokajające. M.in. pomaga regulować bicie serca, oddech czy ciśnienie krwi. Warto jednak podkreślić jeszcze raz słowo „odpowiednia” – wszyscy przecież wiemy, że zupełnie inne stany fizyczne i emocjonalne wiążę się ze słuchaniem heavy metalu, a odmienne w czasie romantycznej popowej ballady. Należy zwracać na to uwagę, ponieważ muzyka może powodować wspomniane wyciszenie, ale z drugiej strony – może też pobudzać. Co jednak najważniejsze – warto wykorzystać to na korzyść dziecka! Możemy bowiem muzyką pobudzać maluchy wycofane, a uspokajać, wyhamowywać i wyciszać te nadmiernie pobudzone. Jak więc widać, nie zawsze trzeba ponosić ogromne koszty, by uzyskać wielkie efekty. 

 

lek. Michał Dąbrowski



Źródła:

 

Podgórska-Jachnik, D, Uzasadnienie potrzeby wczesnych oddziaływań wspomagających rozwój dziecka jako jednego z głównych kierunków rozwoju współczesnej pedagogiki specjalnej, Niepełnosprawność Półrocznik Naukowy, Teoretyczne i metodologiczne konteksty pedagogiki specjalnej, Nr 1, 2009, Gdańsk, s. 91-102

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepelnosprawnosc/Niepelnosprawnosc-r2009-t-n1/Niepelnosprawnosc-r2009-t-n1-s91-102/Niepelnosprawnosc-r2009-t-n1-s91-102.pdf 

 

Polowczyk-Michalska, M., Mojs, E., Noszenie dziecka w chuście podstawą psychoruchowej stymulacji rozwoju, Pielęgniarstwo Polskie NR 1 (55) 2015 [dostęp: 20.02.2022]

http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2015/1/84_1_55_2015.pdf 

 

Wojtanowska-Janusz, B., Wpływ muzyki i edukacji muzycznej na rozwój dzieci i młodzieży, Zeszyty Psychologiczno-Pedagogiczne Centrum Edukacji Artystycznej 2/2014 [dostęp: 20.02.2022]

http://psychologdlamuzyka.pl/wp-content/uploads/2019/10/Zeszyt-CEA-nr-2.pdf#page=35