Spis treści

Jakie są objawy depresji w ciąży?

Wśród typowych dla depresji objawów wyróżnia się:

  • obniżenie nastroju,

  • brak chęci do życia,

  • zmęczenie, deficyt energii,

  • apatia,

  • problemy z koncentracją,

  • nagłe okresy rozdrażnienia,

  • pesymistyczne spojrzenie na świat,

  • brak apetytu,

  • budzenie się w nocy i trudności z zasypianiem,

  • dolegliwości somatyczne (np. bóle głowy lub brzucha),

  • zaburzenia lękowe,

  • w skrajnych przypadkach myśli samobójcze i/lub samobójstwa.

Warto podkreślić, że do zdiagnozowania depresji nie jest potrzebne wystąpienie wszystkich wymienionych wyżej objawów. Kluczowe jest natomiast ich nieprzerwane trwanie przez dłuższy czas. Choroba ma charakter postępujący. Jeżeli jest nieleczona, jej symptomy nasilają się i stają się coraz trudniejsze (a w końcu niemożliwe) do ukrycia. Zaawansowana depresja stanowi znaczącą przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu. Jest uciążliwa nie tylko dla samej osoby chorej, ale również dla ludzi z jej otoczenia.

 

Jakie są przyczyny wystąpienia depresji w ciąży?

Depresja dotyka mniej więcej 350 milionów ludzi na całym świecie (około 1,5 miliona osób w Polsce). Z badań wynika, że szczyt zachorowalności przypada na wiek produkcyjny i rozrodczy, a ściślej na przedział pomiędzy 20. a 40. rokiem życia. Szacuje się też, że płeć żeńska dwukrotnie zwiększa ryzyko zapadnięcia na depresję. 

Depresja może mieć różne podłoża. Przyjmuje się, że do głównych przyczyn wystąpienia choroby należą:

  • negatywne doświadczenia życiowe (także w dzieciństwie),

  • przewlekła ekspozycja na czynniki stresogenne,

  • niedostosowanie społeczne,

  • niski status ekonomiczny,

  • skłonności genetyczne.

W przypadku kobiet ciężarnych zachorowanie może mieć związek ze zmianami hormonalnymi, które zachodzą w organizmie w okresie oczekiwania na dziecko. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Depresja dotyczy częściej tych kobiet, które nie planowały zostać mamami, niż tych, które aktywnie do tego dążyły. Ponadto, jeżeli epizody depresyjne zdarzały się danej osobie już wcześniej, ciąża (a co za tym idzie – stres) może być jedynie przyczyną nawrotu choroby, a nie jej bezpośrednim źródłem.

W przypadku zajścia w nieplanowaną ciążę depresja pojawia się najczęściej w I trymestrze. Zwykle jest spowodowana trudnościami związanymi z odmiennym (nieplanowanym) stanem fizjologicznym, ale także z poczuciem odpowiedzialności za sprowadzenie nowego życia na świat. Młoda mama zadaje sobie pytanie, czy podoła wyzwaniom związanym z wychowaniem dziecka. Nierzadko boi się również negatywnej oceny ze strony otoczenia. Ryzyko depresji zwiększa się także w III trymestrze ciąży, kiedy dodatkowo pojawia się lęk przed porodem oraz obawa o zdrowie noworodka.

 

Jaki wpływ na dziecko może mieć depresja ciążowa?

Samopoczucie kobiety ciężarnej ma istotny wpływ na rozwój płodu. Może też warunkować funkcjonowanie noworodka po przyjściu na świat, a nawet wiele lat później. Z badań wynika, że dzieci matek, które chorowały na depresję w czasie ciąży, zapadają na tę chorobę częściej niż ich rówieśnicy. Mogą mieć też problemy w zakresie sfery emocjonalnej, a także zaburzoną relację z rodzicem przez całe swoje życie.

Depresja zwiększa ryzyko wystąpienia przedwczesnego porodu i związanych z tym konsekwencji dla niemowlęcia. Dziecko, które przyszło na świat przed 37. tygodniem ciąży (a więc wcześniak), zwykle ma zaniżoną w stosunku do normy wagę urodzeniową. W związku z tym może otrzymać mniej niż 10 punktów w skali Apgar. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia dalszych komplikacji zdrowotnych.

 

Jak przebiega leczenie depresji w ciąży?

Przede wszystkim warto podkreślić, że depresja (niezależnie od tego, czy występuje w czasie ciąży czy nie) jest chorobą. W związku z tym wymaga podjęcia adekwatnego leczenia. Z danych przedstawionych przez Światową Organizację Zdrowia wynika, że ponad połowa osób ze zdiagnozowaną depresją nie leczy się w żaden sposób. Tymczasem wyjście z choroby wymaga zazwyczaj zarówno pomocy psychiatry, jak i psychoterapeuty.

W przypadku przyszłych mam stosowanie farmakoterapii jest tematem kontrowersyjnym. Dotychczas nie uzyskano jednoznacznych danych dotyczących bezpieczeństwa przyjmowania w ciąży leków przeciwdepresyjnych. Skutki uboczne takiego leczenia często są bowiem trudne do odróżnienia od skutków samej choroby. Wiadomo, że niektóre substancje zawarte w antydepresantach mogą przenikać przez łożysko i powodować np. wady rozwojowe płodu. Leczenie depresji prowadzi lekarz psychiatra i to on dobiera leczenie.

Niezwykle ważne w procesie terapeutycznym jest wsparcie ze strony partnera oraz innych osób z najbliższego otoczenia chorej. Uważność na stan przyszłej mamy może przyczynić się do rozpoznania depresji jeszcze przed pełnym ujawnieniem choroby. Dlatego też nie należy ignorować takich niepokojących sygnałów, jak zaburzenia nastroju, apatia czy pesymistyczne myślenie i mówienie o życiu i/lub macierzyństwie.

Czujność w kontakcie z pacjentką powinna zachować także położna lub lekarz ginekolog. Podczas wywiadu medycznego wskazane jest zadawanie ciężarnej pytań nie tylko o jej samopoczucie fizyczne, ale również emocjonalne. W przypadku zauważenia objawów mogących świadczyć o rozwijającej się depresji należy skierować pacjentkę na konsultację z psychologiem lub psychiatrą.

 

Czym różni się depresja ciążowa od depresji poporodowej?

Trud związany z porodem oraz ponowne wahania hormonów w organizmie matki w czasie połogu mogą doprowadzić do wystąpienia zaburzeń nastroju już po urodzeniu dziecka. Jeżeli stan ten jest krótkotrwały, mówimy o tzw. baby blues, który jest częstym zjawiskiem (dotyka ok. 80 proc. młodych mam) i zasadniczo nie stanowi zagrożenia. Jeżeli jednak uczucie przygnębienia nie mija po kilku dniach, może to świadczyć o wystąpieniu depresji poporodowej.

Objawy tej choroby nie różnią się znacząco od symptomów depresji w ciąży. Oprócz typowego obniżenia nastroju i objawów psycho-somatycznych, pojawiają się też takie problemy, jak:

  • nadmierny strach o zdrowie i bezpieczeństwo noworodka,

  • kłopoty z wypełnianiem codziennych obowiązków (także tych związanych z dzieckiem),

  • poczucie bezradności,

  • obniżona samoocena.

Dolegliwości tego typu mogą pojawiać się nawet do 12 miesięcy po porodzie. W skrajnych przypadkach prowadzą do podjęcia próby samobójczej. Z tego powodu wskazane jest jak najszybsze wychwycenie niepokojących symptomów i zgłoszenie się po specjalistyczną pomoc.

Aby sprawdzić, czy masz depresję poporodową, możesz wypełnić dostępny w internecie (na stronie projektu „Przystanek Mama”) kwestionariusz. Znajdziesz w nim pytania, które pomogą Ci określić swój stan emocjonalny. System wygeneruje wynik w skali 0-30 oraz krótki opis umożliwiający wstępne określenie prawdopodobieństwa wystąpienia choroby. Jeżeli uzyskana przez Ciebie liczba punktów wynosi więcej niż 10, jak najszybciej udaj się na konsultację do psychologa lub psychiatry. Specjaliści będą w stanie postawić rzetelną diagnozę udzielić Ci fachowego wsparcia.

lek. Michał Dąbrowski

 

Źródła

https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/o-chorobie/statystyki

https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/leczenie

https://www.gov.pl/web/psse-siedlce/23-lutego-2022---ogolnopolski-dzien-walki-z-depresja

https://psychoterapiacotam.pl/depresja-w-ciazy/

https://depresja.org/o-depresji/

https://podyplomie.pl/psychiatria/25337,leczenie-objawow-depresyjnych-u-kobiet-w-ciazy-opcje-terapeutyczne

 

https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/depresja-diagnoza-leczenie-rokowania/