Połóg trwa 6-8 tygodni. To czas, kiedy ciało świeżo upieczonej mamy wraca do formy sprzed ciąży. Podczas połogu macica oczyszcza się i obkurcza, stopniowo odzyskując dawną postać. Duży w tym udział odgrywa laktacja, która też rozpoczyna się zaraz po porodzie. Wielkie zmiany fizjologiczne i psychologiczne czynią okres połogu wyjątkowym - pełnym silnych emocji, ale też dyskomfortu i bólu, dlatego mama po porodzie powinna być otoczona miłością i pomocą najbliższych. 

 

Spis treści

 

1. Połóg - podstawowe informacje

Gdy maleństwo już pojawi się na świecie, a poród szczęśliwie zakończy się urodzeniem łożyska, rozpoczyna się okres połogu. Połóg dzieli się na trzy etapy:

  • bezpośredni, trwający przez pierwsze 24 godziny po porodzie,

  • wczesny, obejmujący pierwszy tydzień po urodzeniu dziecka,

  • późny, który kończy się po upływie 6-8 tygodni.

Zarówno połóg po porodzie naturalnym, jak i po cesarskim cięciu, trwa 6-8 tygodni. W tym czasie ciało po porodzie odzyskuje dawną formę. Macica oczyszcza się ze złogów poporodowych i obkurcza, wracając do „zwykłej” postaci. To proces nazywany inwolucją. W jego przebiegu zmienia się cały narząd rodny - goi się endometrium (błona śluzowa macicy), zamyka szyjka macicy, rozciągnięta pochwa zawęża się, mięśnie prążkowane dna macicy odzyskują napięcie, a jajniki znów zaczynają pracować. Zmiany dotyczą także innych narządów. Na przykład pęcherza moczowego, wątroby, jelit, przepony - przesuniętych przez rozrastającą się w ciąży macicę. W połogu wracają one na właściwe miejsce. Brak ucisku na pęcherz oznacza koniec z częstym bieganiem do toalety, rozluźnienie przepony to możliwość swobodnego, pełnego oddechu - dla wielu kobiet daje to wyraźne poczucie ulgi.

 

Jeszcze jedną ważną zmianą w okresie połogu jest laktacja. Wypływ mleka z piersi następuje samoistnie, zaraz po porodzie. Ma to związek z gwałtownym spadkiem stężenia estrogenu i jednoczesnym wyrzutem prolaktyny i oksytocyny. Pod ich wpływem rozpoczyna się laktacja, której utrzymanie wymaga regularnego przystawiania dziecka do piersi. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) karmienie piersią należy zacząć nie później niż godzinę po porodzie. Na początku mleko kobiety ma postać siary o wysokich właściwościach odpornościowych. To dlatego ten pierwszy posiłek jest dla dziecka tak ważny - wzmacnia bardzo słaby jeszcze układ immunologiczny, chroniąc noworodka przed chorobotwórczym działaniem bakterii i innych mikroorganizmów.

 

2. Połóg - czego się spodziewać

Połóg to czas wracania do formy sprzed porodu. Przez 6 tygodni w organizmie młodej mamy zachodzi wiele zmian, koniecznych i nie zawsze przyjemnych. Co dzieje się w trakcie połogu? Czego należy się spodziewać w pierwszych tygodniach po urodzeniu dziecka?

 

Krwawienie 

Nieodzownym aspektem połogu jest krwawienie poporodowe. Obkurczaniu się macicy po porodzie towarzyszy wydalanie odchodów w postaci krwi, a także strzępów tkankowych i doczesnej (błony śluzowej macicy, endometrium). Krwawienie nie musi trwać przez cały połóg. Najczęściej ustępuje po 3-4 tygodniach. Na początku jest bardzo obfite. Dla zachowania komfortu i uczucia czystości potrzebna jest częsta wymiana podpasek - dużych, bardzo chłonnych (lub podkładów poporodowych). Z czasem odchody połogowe stają się brunatne, potem jaśnieją. Są coraz bardziej płynne i skąpe. Krwawienie zmienia się w plamienie, które z czasem zanika. Dopóki jednak trwa, kobieta powinna przykładać szczególną uwagę do higieny intymnej, aby uchronić się przed infekcją, wymagającą podania leków. 

 

Ból brzucha w połogu 

Krwawienie z dróg rodnych to nie jedyny dyskomfort związany z okresem połogu. Jak długo obkurcza się macica po porodzie, tak długo towarzyszy jej ból podbrzusza. Czasem bardzo ostry, kłujący, nasilający się zwłaszcza w chwili przystawienia dziecka do piersi. Kiedy maluch chwyta brodawkę sutkową i zaczyna pić mleko, wydziela się oksytocyna. Ten hormon, nazywany hormonem miłości, odpowiada nie tylko za budowanie więź pomiędzy mamą a noworodkiem. To pod jego wpływem dochodzi do skurczu macicy, a więc jej inwolucji.

Bóle brzucha po porodzie przez cesarskie cięcie to nie tylko te, związane z obkurczaniem macicy. Oprócz tego dochodzą jeszcze dolegliwości pooperacyjne. Z jednej strony to bóle głowy, pleców, drętwienie kończyn, drżenie ciała, a z drugiej ból w okolicach rany. W pierwszych dobach z pomocą przychodzą środki przeciwbólowe. W okresie połogu kluczowa jest higiena rany po cięciu cesarskim. Należy ją utrzymywać w suchości i jedynie przemywać wodą dwa, trzy razy dziennie. Dobrze ponadto zabezpieczać ją preparatem antyseptycznym. Sprawdzą się tu medykamenty na bazie oktenidyny i fenyloetanolu. Początkowy ból i uczucie ciągnięcia rany z czasem słabnie. Po kilku tygodniach zmienia się w swędzenie, co świadczy o tym, że blizna prawidłowo się goi. Jeśli jednak tak się nie dzieje - w miejscu rany pojawia się obrzęk, zaczerwienienie bądź jakakolwiek wydzielina, to znak, że mogło dojść do zakażenia i trzeba podjąć odpowiednie leczenie.

 

Ból krocza po porodzie 

W przebiegu porodu drogami natury może dojść do pęknięcia lub nacięcia krocza. Jeśli rana jest nieznaczna, zagoi się samoistnie, jeśli nie - trzeba założyć szwy. Najczęściej są to szwy rozpuszczalne, których nie trzeba zdejmować później w szpitalu. Rana, bez względu na sposób powstania, w okresie połogu może wywoływać ból i dyskomfort, szczególnie podczas korzystania z toalety. Na silne dolegliwości zaleca się środki przeciwbólowe z paracetamolem, który jest bezpieczny dla kobiet karmiących piersią. Ulgę przyniosą też zimne okłady. Gojenie krocza po porodzie przeważnie trwa dwa, trzy tygodnie.

 

Gorączka po porodzie

Podczas porodu rodząca traci duże ilości wody. Konsekwencje odwodnienia widoczne są w postaci podwyższenia temperatury ciała w pierwszej dobie po narodzinach dziecka. W kolejnych dniach ciepłota powinna się unormować. Gorączka w połogu zawsze jest sygnałem alarmującym o zakażeniu lub innych nieprawidłowościach. Jeśli się pojawia, trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem lub położną. 

 

Nawał pokarmu

Pomiędzy 3. a 6. dniem połogu może wystąpić nawał mleczny. Jest to stan fizjologiczny, związany z gwałtownym wzrostem produkcji mleka. W jego trakcie piersi stają się nabrzmiałe, ciężkie, mocniej ucieplone, niekiedy bolesne. Aby unormować laktację, należy jak najczęściej przykładać dziecko do piersi. Można się wspomagać laktatorem, jednak stosuje się go przez chwilę, wyłącznie do uczucia ulgi. Przed karmieniem dobrze jest wziąć prysznic i polewać piersi strumieniem ciepłej wody - pod wpływem ciepła rozszerzają się przewody mleczne i pokarm łatwiej przepływa. Natomiast po karmieniu zaleca się stosować zimne kompresy lub okłady z liści kapusty. 

 

Sucha skóra i rozstępy

Po porodzie może pojawić się problem suchej, wiotkiej, swędzącej skóry oraz rozstępów. To efekty ekstremalnego rozciągnięcia skóry w okresie ciąży i szybkiego spadku masy ciała w połogu. Przy takich zmianach najważniejsze jest nawilżanie. Jeśli w wyprawce dla mamy brakuje specjalistycznego olejku do ciała, z powodzeniem zastąpi go emulsja nawilżająca dla niemowląt, jak ta z linii Atoperal Baby Plus, zawierająca w swoim składzie olejek macadamia, alantoinę i D-pantenol. Używając tego kosmetyku z Niezbędnika Młodej Mamy można szybko pokonać suchość i swędzenie skóry, a także sprawić, że stanie się miękka, gładka i odpowiednio nawilżona.

 

Osłabienie organizmu

Ogromny wysiłek fizyczny, porównywany do tego po przebiegnięciu maratonu, utrata dużej ilości wody oraz krwi prowadzą do osłabienia organizmu. Poza zmęczeniem, dochodzą jeszcze silne emocje, które mogą wywołać (lub nasilić) depresję poporodową. W trosce o dobro świeżo upieczonej mamy, na czas połogu należy otoczyć ją miłością, zapewnić pomoc w opiece nad dzieckiem, a także wsparcie w domowych obowiązkach. Duża ilość snu, odpowiednie odżywienie i nawodnienie osłabionego organizmu pozwolą na szybszą regenerację ciała po porodzie, a także na zachowanie dobrej kondycji psychicznej. Połóg to dobry czas na wykorzystanie urlopu tacierzyńskiego. Po narodzinach dziecka można skorzystać też z zasiłku opiekuńczego, przyznawanego z tytułu opieki nad członkiem rodziny, w tym przypadku - świeżo upieczoną mamą.

 

3. Mama po porodzie - zalecenia na czas połogu

  • Wzmożona higiena osobista, zwłaszcza w okolicy intymnej.

  • Odpowiednia pielęgnacja rany cesarskim cięciu.

  • Kontrolowanie krwawienia po porodzie.

  • Wstrzemięźliwość seksualna.

  • Częste karmienie piersią (co 2-3 godziny także w nocy).

  • W razie problemów laktacyjnych, kierować się o pomoc do położnej środowiskowej lub certyfikowanego doradcy laktacyjnego.

  • Regularne spożywanie pełnowartościowych posiłków, bogatych w witaminy, minerały i błonnik.

  • Wypijanie 1,5 - 2 l wody dziennie.

  • Umiarkowana aktywność fizyczna - spacery i ćwiczenia dla kobiet w połogu, w tym ćwiczenia mięśni Kegla, zapobiegające wysiłkowemu nietrzymaniu moczu.

  • Zakaz dźwigania i przemęczania się.

  • Wypoczynek - zadbanie o odpowiednią ilość i jakość snu.

  • W razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów należy skonsultować się z lekarzem lub położną.

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

 

Źródła:

 

E. Ronin-Walknowska, Połóg, [w:] G. H. Bręborowicz, “Ginekologia i Położnictwo”, 2005, str. 419-433

 

Połóg po cesarskim cięciu, “gdzierodzić.info”, [dostęp 29.10.2020], https://gdzierodzic.info/bazawiedzy/polog-po-cesarskim-cieciu/ 

 

Połóg, co cię może zaskoczyć?, “rodzićpoludzku.pl”, [dostęp 29.10.2020], https://www.rodzicpoludzku.pl/po-porodzie/polog-co-cie-moze-zaskoczyc.html