Spis treści

Kim jest położna środowiskowa i co należy do jej kompetencji? 

Położna środowiskowa jest osobą, która ukończyła odpowiednie studia. Osoba taka współpracuje z lekarzem ginekologiem, pediatrą i pielęgniarką, ale jest to samodzielny zawód. Przede wszystkim położna podstawowej opieki zdrowotnej (położna POZ, położna środowiskowa) opiekuje się kobietami w każdym wieku. Świadczy kompleksową opiekę pielęgnacyjną w zakresie położnictwa i ginekologii. Zakres zadań położnej POZ jest ściśle określony Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2019 r. (DZIENNIK USTAW 2019 R. POZ. 2335). Jej rolą jest:

  • promocja zdrowia,

  • profilaktyka chorób, 

  • świadczenia pielęgnacyjne,

  • świadczenia diagnostyczne i lecznicze.


Komu przysługuje opieka położnej POZ?

Wbrew powszechnemu przekonaniu opieka położnej środowiskowej dotyczy nie tylko kobiet w pierwszym etapie połogu oraz ich noworodków, ale także kobiet od 21. tygodnia ciąży oraz tych, które przeszły zabieg ginekologiczny lub ginekologiczno-onkologiczny. Jeśli zajdzie taka potrzeba, lekarz w szpitalu może skierować kobietę do położnej. Wówczas może ona zająć się np. pielęgnacją rany pooperacyjnej. 

Do świadczeń położnej środowiskowej mają prawo kobiety w ciąży i połogu, a dokładniej pomiędzy 21. tygodniem ciąży a 42. dniem połogu. Położna zajmuje się również dzieckiem do ukończenia przez nie dwóch miesięcy. Po tym czasie można korzystać z pomocy pielęgniarki. 

Ile spotkań z położną refunduje NFZ? 

Każda kobieta ma prawo do korzystania z usług położnej już w okresie ciąży. W czasie opieki zdrowotnej w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia można skorzystać z określonej ilości wizyt:

  • pomiędzy 21. a 31. tygodniem ciąży - maksymalnie 10 wizyt raz w tygodniu;

  • po 32. tygodniu ciąży do momentu porodu - maksymalnie 16 wizyt dwa razy w tygodniu. 

Wizyty takie są refundowane przez NFZ, czyli nieodpłatne dla ciężarnej. Prawo do bezpłatnej opieki położnej POZ przysługuje każdej ciężarnej, ale nie jest to obowiązek. Warto jednak skorzystać z takiej formy pomocy. 

Nieco inaczej jest natomiast po porodzie. Wówczas do obowiązków położnej należy również opieka nad noworodkiem. Odmowa wizyty może więc być negatywnie odebrana i zawsze jest zgłaszana odpowiednim organom opieki społecznej. W połogu możesz liczyć na 4 do 6 wizyt patronażowych, z czego pierwsza z nich zwykle powinna odbyć się do 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez mamę i jej maluszka. 

Jakie są zadania położnej w okresie ciąży?

Przyjście dziecka na świat to wydarzenie szczególne w życiu każdej kobiety. Szkoła rodzenia i wsparcie położnej środowiskowej okazują się niezwykle pomocne w okresie pełnym jednocześnie ekscytacji, jak i obaw. Jednym z ważnych zadań położnej POZ jest przygotowanie planu edukacji przedporodowej w formie teoretycznej, jak i praktycznej. 

Do zadań położnej środowiskowej w czasie ciąży należy również monitorowanie jej przebiegu. W razie potrzeby osoba taka może przeprowadzić badanie ginekologiczne, a nawet przyjąć nagły poród w domu. Wiele kobiet zgłasza się do położnej dopiero po porodzie, ale wiedz, że osoba taka może pomóc Ci w przygotowaniu się na przyjście dziecka na świat. Możesz zadać jej każde pytanie, także te krępujące, dotyczące ciąży, porodu, higieny osobistej czy opieki nad dzieckiem. 

Jaka jest rola położnej w pierwszych miesiącach życia dziecka?

Po porodzie położna środowiskowa zajmie się nie tylko Tobą, ale także nowo narodzonym dzieckiem. Powinna być ona wsparciem w zakresie pielęgnacji i prawidłowego żywienie noworodka. Do jej zadań należy również obserwacja i ocena rozwoju psychoruchowego maluszka. 

Zastanawiasz się, czego możesz się spodziewać w trakcie wizyt patronażowych? Przede wszystkim położna może zbadać dziecko, dokonując pomiaru jego wagi, a także obwodu główki i klatki piersiowej. Może ona również sprawdzić stan kikuta pępowinowego, odruchów maluszka, czy stanu jego skóry. 6 wizyt patronażowych u jednego noworodka pozwala też na wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości. Opieka taka potrwa do ukończenia przez dziecko 8 tygodni. Po tym czasie położna przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce. 

W trakcie wizyt patronażowych położna powinna pomóc również Tobie. Jej rady mogą ułatwić Ci karmienie piersią i pielęgnację dziecka. Możesz też poprosić ją o wskazówki dotyczące higieny ran poporodowych, czy wyjaśnienie innych zmian zachodzących w Twoim ciele po porodzie. Położna powinna też służyć wsparciem emocjonalnym.

Gdzie może odbywać się wizyta położnej?

Położne środowiskowe pracują od poniedziałku do piątku, zwykle w godzinach od 8:00 do 18:00. Wyjątkiem są dni ustawowo wolne od pracy. Termin wizyty najczęściej ustalany jest telefonicznie. W trakcie ciąży możesz udać się do miejsca pracy położnej POZ lub wybrać wizytę w domu. Po porodzie najczęściej to położna odwiedzi Ciebie i maluszka, oczywiście we wcześniej ustalonym, dogodnym dla Was terminie. Jeśli z różnych przyczyn zdrowotnych potrzebujesz pilnej konsultacji, położna uda się do Ciebie tego samego dnia. 

Czy można wybrać położną środowiskową? 

Dawniej położna środowiskowa pracująca w ośrodku zdrowia, do którego zapisana jest ciężarna, była wybierana niemal automatycznie. Obecnie jednak nie obowiązuje prawo regionalizacji i każdej kobiecie przysługuje prawo wyboru. Aby móc skorzystać z pomocy takiej osoby, należy złożyć deklarację przed 21. tygodniem ciąży. Można zrobić to osobiście lub online, w placówce, która ma podpisaną umowę z NFZ i w której pracuje wybrana położna. Masz również prawo wybrać położną dopiero po porodzie lub pozostać przy osobie pracującej w Twoim ośrodku zdrowia. Jej dane możesz sprawdzić na Internetowym Koncie Pacjenta. 

Pamiętaj, że nieodpłatnie masz prawo do dwukrotnej zmiany położnej w jednym roku kalendarzowym. Każda kolejna zmiana wyboru położnej środowiskowej wiąże się z kosztem kilkudziesięciu złotych. Aby zmienić położną, należy złożyć odpowiednią deklarację. Jeśli masz jakiekolwiek obawy i nie jesteś przekonana co do wyboru położnej, warto spotkać się z nią przed wyborem. 

 

lek. Marta Dąbrowska