Nacięcie krocza to rutynowy zabieg, mający usprawnić drugą fazę porodu naturalnego. W polskich szpitalach przeprowadza się go u co drugiej rodzącej, choć obecnie poleca się inne metody wspomagające. Zgodnie z nowymi standardami opieki okołoporodowej epizjotomia powinna być wykonywana wyłącznie w tych przypadkach, w których nacięcie krocza jest niezbędne.
Spis treści
Nacięcie krocza - na czym polega epizjotomia?
Nacięcie krocza (epizjotomię) wprowadzono do praktyki położniczej 100 lat temu. Od tego czasu epizjotomię wykonuje się coraz częściej, dziś nawet przy co drugim porodzie naturalnym. Jest to zabieg chirurgiczno-położniczy, który ma pomóc dziecku bezpiecznie przyjść na świat, a jednocześnie uchronić rodzącą przed samoistnym pęknięciem krocza - co jest urazem bolesnym, mogącym wywołać liczne powikłania. Nacięcie podczas porodu wykonuje się w różny sposób, najczęściej w linii środkowej i środkowo-bocznej. Podczas zabiegu powinno się stosować znieczulenie miejscowe, lecz dzieje się to rzadko, ponieważ decyzja o epizjotomii często zapada nagle, a zabieg musi być wykonany bardzo szybko. Zwłaszcza w takich sytuacjach istotne jest, aby nacięcie krocza wykonywać w szczytowej fazie skurczu, dzięki czemu ogranicza się ból i utratę krwi. Szycie krocza następuje bezpośrednio po urodzeniu łożyska. Podczas zakładania szwów (najczęściej rozpuszczalnych), bardzo ważne jest, aby odtworzyć naturalne warunki anatomiczne i zabezpieczyć zszytą ranę przed zakażeniem. Dlatego kobiety po epizjotomii powinny szczególnie przestrzegać zasad higieny w pierwszym tygodniu po zabiegu, jak i później, aż do zakończenia połogu. Pamiętaj! Szykując wyprawkę do szpitala, zaopatrz się zarówno w specjalne kosmetyki dla niemowląt z Niezbędnika Młodej Mamy, lecz również preparaty wspomagające higienę intymną w okresie ciąży i połogu!
Wskazania do epizjotomii - kiedy wykonuje się nacięcie krocza?
Nacięcie krocza może nieść pewne korzyści. Przede wszystkim redukuje opór tkanek, dzięki czemu chroni płód przed urazem i skraca czas trwania drugiego okresu porodu, co zmniejsza prawdopodobieństwo niedotlenienia okołoporodowego. Jednak epizjotomię powinno wykonywać się jedynie wówczas, gdy dobrostan matki lub płodu jest zagrożony. Wskazaniem do nacięcia krocza jest:
● poważne wahanie tętna dziecka,
● ułożenie odgięciowe lub pośladkowe płodu,
● dystocja barkowa (zatrzymanie porodu po urodzeniu się główki),
● konieczność wykonania operacji kleszczowej lub zastosowania próżniociągu.
Epizjotomię planuje się z wyprzedzeniem, gdy w poprzednich porodach nastąpiło u matki pęknięcie krocza III i IV stopnia.
Gdy zabieg wykonany jest bez konkretnych przyczyn, zamiast korzyści niesie wiele szkód. Uważa się, że nacięcie krocza ma same konsekwencje, jak pęknięcie krocza II stopnia: osłabia mięśnie i utrudnia ich regenerację. Jest doświadczeniem bolesnym, pogłębiającym dyskomfort fizyczny i psychiczny odczuwany przez kobietę w okresie połogu. Co więcej, bywa przyczyną rozluźnienia pochwy po porodzie i problemów natury intymnej oraz seksualnej. Mimo to, dziś nacinanie krocza podczas porodu wykonuje się rutynowo i zdecydowanie zbyt często. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nacięcie krocza bez wskazań uznaje za praktykę bezsprzecznie szkodliwą i apeluje o zmniejszenie liczby wykonywanych epizjotomii.
Poród bez nacięcia krocza - czy to możliwe?
Poród bez nacięcia krocza jest możliwy, bezpieczny i korzystny, zarówno dla dziecka, jak i jego matki. Każda rodząca, która chce uniknąć zbędnej epizjotomii, powinna to uwzględnić w planie porodu. To ważny dokument, który musi być respektowany przez personel szpitala. Warto przygotować go razem z położną.
Warto zwiększyć szansę na poród bez nacinania krocza także w inny sposób - dowiadując się, jak przygotować krocze do porodu. Dobrym rozwiązaniem jest regularny masaż okolic intymnych, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka pomiędzy pochwą a odbytem. To newralgiczne miejsce, które w trakcie porodu silnie się kurczy i rozkurcza, przez co narażone jest na uraz. Szacuje się, że pęknięcie krocza II stopnia (obejmujące pochwę, krocze i mięśnie dna miednicy) odnotowuje się w około 8% porodów. Aby uniknąć urazu okołoporodowego, można wykonywać masaż krocza przynajmniej przez miesiąc przed planowaną datą porodu. Warto też regularnie ćwiczyć mięśnie dna miednicy, a także zadbać o prawidłową masę ciała oraz kondycję fizyczną. Dobrze też znać inne niż nacięcie krocza metody wspomagające wydanie na świat dziecka. Są to:
● śródporodowy masaż krocza, wykonywany przez położną,
● przybranie pozycji wertykalnej,
● parcie spontaniczne (zamiast kierowanego).
Masaż krocza - jak uniknąć nacięcia krocza?
Jak masować krocze przed porodem? Jeśli nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań (np. Infekcji intymnych) regularny masaż krocza dobrze jest rozpocząć pod koniec II trymestru ciąży, wykorzystując specjalne preparaty ginekologiczne na bazie substancji tłustych (naturalnych olejków) bądź wody (balsamy z witaminą E). Do masażu można też zastosować olejki naturalne dla dzieci - bardzo korzystny wpływ na skórę ma olej z wiesiołka, który jest bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych tak ważnych dla prawidłowego funkcjonowania skóry. Tłoczony na zimno olej z wiesiołka oraz witamina E to główne składniki maści Linoeparol Intensive - jednego z produktów do pielęgnacji delikatnej skóry niemowląt.
Masowanie krocza przed porodem polega na wykonywaniu kciukiem okrężnych ruchów, zgodnych z ruchem wskazówek zegara, wokół pochwy i wewnątrz jej. Ważne jest uciskanie palcem dolnej ścianki pochwy w ten sposób, aby stymulować odbyt aż do uczucia pieczenia. Lekkie „podszczypywanie” oznacza, że masaż działa, trzeba jednak przy tym pamiętać, że w jego trakcie nie powinien pojawiać się ból. Takie przygotowanie krocza do porodu sprawia, że skóra w okolicy intymnej jest lepiej nawilżona i ukrwiona, a także bardziej sprężysta i podatna na rozciąganie. Dzięki temu wyraźnie zmniejsza się ryzyko wystąpienia urazu okołoporodowego, wymagającego założenia szwów. Skuteczność masażu krocza zależy w dużej mierze od jego regularności, dlatego poleca się, aby wykonywać masaż przez kilka minut codziennie, od około 32.-34. tygodnia ciąży do dnia rozwiązania.
Szycie krocza po porodzie - jak wygląda okres rekonwalescencji?
Epizjotomii nie zawsze można uniknąć. Nacięte krocze po porodzie musi zostać zszyte. Jest to doświadczenie raczej nieprzyjemne niż bolesne. Na owłosioną, zdyzenfekowaną i znieczuloną miejscowo ranę zakłada się szwy, najczęściej wchłanialne z tworzywa syntetycznego lub organicznego. Tego rodzaju nici chirurgiczne mogą mieć krótki, średni i długi okres podtrzymania tkankowego. Dobiera się je w zależności od stopnia pęknięcia krocza, czyli rozległości urazu, od czego zależy również przebieg rekonwalescencji. Przeważnie gojenie się krocza trwa dwa, trzy tygodnie. Pod koniec połogu zwykle nie ma już śladu po nacięciu krocza, wchłanialnych szwach ani bólu. Jednak przez jakiś czas może utrzymywać się jeszcze dyskomfort i tkliwość okolic intymnych. Okres rekonwalescencji wydłuża się w przypadku pęknięcia krocza III lub IV stopnia. Przy tak rozległych urazach często pojawiają się problemy z oddawaniem stolca lub moczu. Możliwym powikłaniem jest wysiłkowe nietrzymanie moczu oraz dyspareunia. Wówczas powrót do formy może zająć wiele miesięcy. Często nie obywa się to bez wsparcia farmakologicznego i fizjoterapeutycznego.
Lek. Marta Dąbrowska
Źródła:
Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zapobiegania śródporodowym urazom kanału rodnego oraz struktur dna miednicy, “Ginekologia Polska” nr 5 (82), 2011, str. 390-394, dostępne w internecie, [dostęp 25.08.2020] https://www.ptgin.pl/sites/default/files/page-2019/Zapobieganie%20%C5%9Br%C3%B3dporodowym%20urazom%20kana%C5%82u%20rodnego%20oraz%20struktur%20dna%20miednicy.pdf
Nacięcie krocza - czy możesz tego uniknąć?, “Fundacja Rodzić po Ludzku”, [dostęp 25.08.2020], https://www.rodzicpoludzku.pl/porod/naciecie-krocza-czy-mozesz-tego-uniknac.html
Zobacz również:
