Endometrioza to choroba, o której coraz więcej się mówi. Wpływa ona bowiem na żeński układ rozrodczy, będąc jedną z głównych przyczyn niepłodności. Zmiany anatomiczne wywołane przez to schorzenie mogą być również niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia kobiety. Jak rozpoznać pierwsze symptomy endometriozy? Czy można się z niej wyleczyć? Czy ciąża u pacjentek z endometriozą jest całkowicie niemożliwa? Na te i inne pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

 

Spis treści

 

Co to jest endometrioza?

 

Endometrioza to choroba błony śluzowej macicy, nazywanej z łaciny „endometrium". Polega ona na niekontrolowanym rozroście śluzówki tego narządu do innych organów, przede wszystkim do jamy otrzewnej.

 

Endometrioza jest chorobą postępującą. Możemy rozróżnić cztery stopie jej zaawansowania:

  • stopień 1. – ogniska endometriozy o wymiarach poniżej 5 mm, nieunaczynione zrosty w jajnikach i jajowodach;
  • stopień 2. – ogniska przekraczające 5 mm, zmienione patologicznie tkanki w zagłębieniu odbytniczo-macicznym, torbiele czekoladowe (endometrialne);
  • stopień 3. – liczne zrosty na więzadłach krzyżowo-macicznych, jajnikach, jajowodach i strzępkach jajowodów;
  • stopień 4. – liczne zrosty w jajnikach, jajowodach i/lub zagłębieniu odbytniczo-macicznym, niekiedy zrosty w pochwie, szyjce macicy, pęcherzu moczowym, wyrostku robaczkowym; deformacja narządów wewnętrznych, przyrośnięcie macicy do jelit.

 

Choroba ma podłoże hormonalne. Komórki endometrium reagują na zmiany stężenia estrogenu i progesteronu w kobiecym organizmie. W czasie menstruacji rozrastają się i złuszczają, co jest naturalnym objawem. Jeżeli jednak proces ten zachodzi poza jamą macicy, dochodzi do stanów zapalnych i krwawień wewnętrznych.

 

Endometrioza występuje najczęściej u kobiet w wieku rozrodczym. Rzadziej jest diagnozowana u kobiet starszych, natomiast zdarzają się również przypadki wykrycia ognisk endometrium u mężczyzn leczonych na raka gruczołu krokowego.

 

Przyczyny występowania endometriozy nie są nam do końca znane. Trwają badania nad tą chorobą, które jak dotąd wykazały, że wpływ na zachorowanie mogą mieć zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe, a nawet epidemiologiczne.

 

Jakie są objawy endometriozy?

 

Endometriozę dość trudno jest zdiagnozować. Dzieje się tak dlatego, że daje ona bardzo zróżnicowane objawy o niejednostajnym nasileniu. Jeżeli zauważysz u siebie jeden symptom, może to jeszcze o niczym nie świadczyć. W przypadku podejrzenia choroby warto jednak udać się na konsultację do lekarza ginekologa.

 

Typowe objawy endometriozy to:

  • długie i obfite i bardzo bolesne miesiączki,
  • towarzyszący miesiączce ból w okolicach miednicy,
  • ból w czasie jajeczkowania,
  • ból podczas stosunku lub po nim,
  • krwawienia międzymiesiączkowe,
  • ból podczas oddawania moczu i wypróżniania się,
  • niewielkie ilości krwi w kale i/lub moczu,
  • biegunki lub zaparcia,
  • wzdęcia,
  • ogólne osłabienie organizmu.

 

Niewidoczną na pierwszy rzut oka konsekwencją zachorowania są często problemy z zajściem w ciążę. Dzieje się tak wówczas, gdy śluzówka macicy osadza się na jajnikach czy jajowodach lub na więzadłach znajdujących się w pobliżu żeńskich narządów rozrodczych. Prowadzi to do powstawania różnorodnych zmian patologicznych, takich jak torbiele czy zrosty.

 

Konsekwencją wymienionych wyżej procesów, wpływającą negatywnie na płodność jest m.in. niedrożność jajowodów. Uniemożliwia ona przedostawanie się plemników do komórek jajowych i ich zapłodnienie. W przypadku częściowej niedrożności zarodek ma szansę powstać, jednak jego przedostanie się do jamy macicy może być utrudnione. W takim wypadku istnieje zagrożenie ciążą pozamaciczną.

 

Endometrioza a ciąża

 

Wiele pacjentek zastanawia się, czy możliwe jest zajście w ciążę przy endometriozie. To prawda, że choroba ta może być przyczyną niepłodności lub czynnikiem znacznie utrudniającym zajście w ciążę. Nie oznacza to jednak, że szanse na urodzenie dziecka w tym stanie są zredukowane do zera. Szybka diagnostyka i wdrożenie odpowiedniej terapii znacząco zwiększa prawdopodobieństwo uzyskania naturalnej ciąży.

 

Inną możliwością zajścia w ciążę przy endometriozie jest zastosowanie jednej z technik wspomaganego rozrodu, czyli zapłodnienia in vitro. Zabieg tego typu można przeprowadzić w klinice leczenia niepłodności. Zapłodnienie pozaustrojowe od kilku lat nie jest już w Polsce refundowane.

 

U kobiet cierpiących na endometriozę poronienie w pierwszym trymestrze ciąży występuje wielokrotnie częściej niż u zdrowych ciężarnych. Choroba ta wiąże się również z większym ryzykiem odklejenia się łożyska, przedwczesnego porodu i krwawienia poporodowego.

 

Warto wiedzieć, że objawy endometriozy w ciąży najczęściej ulegają złagodzeniu. Dzieje się tak dlatego, że organizm kobiety produkuje większe ilości progesteronu, a menstruacja ustaje. Niestety polepszenie stanu pacjentki jest krótkotrwałe. Symptomy choroby po urodzeniu dziecka bardzo szybko wracają do poprzedniej intensywności.

 

Jak przebiega leczenie endometriozy?

 

Przede wszystkim warto podkreślić, że kobieta ze zdiagnozowaną endometriozą powinna być pod stałą kontrolą lekarza. Leczenie jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby, wieku pacjentki i występujących u niej dolegliwości bólowych.

Doraźnie można złagodzić objawy choroby poprzez zastosowanie odpowiednich środków przeciwbólowych. Celem leczenia farmakologicznego jest również zahamowanie rozrostu błony śluzowej macicy. Można to uzyskać poprzez stosowanie leczenia hormonalnego, czyli najczęściej tabletek antykoncepcyjnych.

Powyższe metody sprawdzają się przy leczeniu endometriozy pierwszego i drugiego stopnia. U pacjentek z wyższym stopniem zaawansowania choroby bardziej efektywne leczenie chirurgiczne. Zwykle wykonuje się je metodą laparoskopii (rzadziej laparotomii). Celem zabiegu jest zniszczenie ognisk choroby, usunięcie patologicznych zmian (np. tzw. guzów endometriotycznych) oraz uwolnienie zrostów. To wszystko pozwala na przywrócenie stosunków anatomicznych w organizmie pacjentki do właściwego stanu.

Niestety endometrioza nie jest dziś jeszcze w stu procentach uleczalna. Ponieważ nie znamy dokładnych przyczyn jej występowania, nawet po przeprowadzeniu skutecznej terapii musimy mieć na uwadze ryzyko pojawienia się nowych ognisk choroby. Z tego powodu należy systematycznie monitorować przebieg leczenia oraz regularnie przeprowadzać kontrole stanu zdrowia po jego zakończeniu.

W skrajnych przypadkach, dla ratowania życia pacjentki z endometriozą, przeprowadza się operację usunięcia jajowodów i/lub jajników, wyłonienia stomii, a nawet resekcji macicy.

 
lek. Marta Dąbrowska