Spis treści

Czym jest badanie USG? 

Obecnie zaawansowane badania prenatalne pozwalają na szczegółową kontrolę przebiegu ciąży. Jedną z praktykowanych metod jest wykorzystanie ultrasonografu (USG). Urządzenie takie pozwala na przeprowadzenie badań z zakresu diagnostyki obrazowej i znajduje szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny. Ultrasonograf okazuje się szczególnie pomocny w monitorowaniu ciąży. 

Podstawą działania ultrasonografu jest emisja fal ultradźwiękowych. Badanie takie jest całkowicie nieinwazyjne i bezpieczne zarówno dla mamy, jak i jej dziecka. Pozwala za to na uzyskanie wielu wartościowych informacji. Celem USG w ciąży jest m.in. wizualna ocena rozwoju płodu, stanu i położenia łożyska, czy ilości płynu owodniowego. 

Czym jest USG połówkowe i kiedy się je wykonuje?

Każda kobieta w ciąży powinna mieć wykonane cztery badania ultrasonograficzne. Jest to regulowane Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Jeśli jednak korzystasz z prywatnych usług ginekologa i płacisz za wizyty, może on wykonywać badania USG nawet podczas każdej wizyty. 

Jak sama nazwa wskazuje, USG połówkowe to badanie, które wykonywane jest w połowie ciąży. W przypadku refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) jest to drugie obowiązkowe badanie USG w ciąży. Powinno być ono wykonane pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży. 

W jakim celu wykonuje się takie badanie? 

Każde USG w ciąży wykonywane jest w celu jej dokładnego monitorowania. Dzięki takim badaniom zwiększa się bezpieczeństwo maluszka i jego mamy, przede wszystkim dzięki możliwości wczesnego wykrycia wszelkich nieprawidłowości. Jednak USG połówkowe jest szczególne. W drugim trymestrze ciąży maluszek jest już dobrze rozwinięty, dlatego na tym etapie ciąży lekarz może szczegółowo oceniać zmiany, jakie zaszły w jego maleńkim organizmie. Badanie USG połówkowe umożliwia więc wykrycie ewentualnych wad rozwojowych oraz wad wrodzonych. 

Warto wykonać badanie połówkowe, ponieważ pozwala na ocenę wielkości maluszka, w tym szczegółowe pomiary jego czaszki, klatki piersiowej, czy kręgosłupa. Badanie połówkowe wykonywane jest także w celu oceny narządów wewnętrznych dziecka pod kątem ewentualnych wad anatomicznych, genetycznych i rozwojowych. Lekarz ocenia m.in. kształt nerek oraz pęcherza moczowego, czy serca. 

Podstawowym celem połówkowego USG w ciąży jest ocena rozwoju maluszka. Jednak USG połówkowe to badanie wykonywane również w celu wykrycia ewentualnego ryzyka przedwczesnego porodu. Lekarz zbada długość szyjki macicy i wykryje ewentualne odchylenia od normy. Takie pomiary będą wykonywane w trakcie całej ciąży. Dzięki nim lekarz może wcześnie zaproponować ciężarnej odpowiednią profilaktykę. Dzięki systematycznej kontroli ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu zagrożonym można znacznie zwiększyć prawdopodobieństwo pomyślnego porodu. 

Jak wygląda badanie połówkowe?

USG połówkowe jest bardzo ważnym badaniem, dlatego krąży wokół niego sporo błędnych opinii. Absolutnie nie jest to zabieg inwazyjny. Tak naprawdę jest to po prostu tradycyjne USG, które od wcześniej wykonywanych różni się wyłącznie pomiarami wykonywanymi przez lekarza. Przeprowadzane jest też badanie echokardiograficzne płodu, które służy ocenie pracy serca. Powierzchnia skóry zostaje posmarowana specjalnym żelem, po czym ginekolog przykłada do brzucha głowicę urządzenia. Zwykle badanie trwa maksymalnie kilka-kilkanaście minut. 

W jaki sposób się przygotować? 

USG połówkowe to badanie całkowicie nieinwazyjne i bezbolesne, które wykonuje się przez powłoki brzuszne. Nie ma potrzeby specjalnego przygotowania. Musisz jedynie zgłosić się do lekarza w wyznaczonym terminie. Dobrze również, jeśli Twój pęcherz będzie pełny. Dzięki temu lekarzowi łatwiej będzie wykonać precyzyjne badanie. Tylko przed 10. tygodniem ciąży wykonuje się badanie za pomocą sondy dopochwowej, które nie jest obowiązkowe. Wciąż jest to jednak USG całkowicie bezpieczne i w żaden sposób nie ingeruje w ciągłość tkanek. 

Jak wygląda maluszek w trakcie badania w II trymestrze ciąży? 

Przede wszystkim USG połówkowe jest badaniem szczegółowym, służącym wykryciu ewentualnych nieprawidłowości. Nie powinnaś się obawiać takiego badania, a cieszyć z możliwości bliższego poznania maluszka. Drugi trymestr to okres ciąży, w przebiegu którego dziecko bardzo się zmienia. W tym czasie możesz już wyraźnie zobaczyć profil twarzy malca. To, czego możesz się spodziewać, zależy od tygodnia, w jakim przeprowadzane jest USG. Oto, jak szacunkowo zmienia się dziecko w okresie, kiedy zaleca się wykonać USG połówkowe: 

  • tydzień 18. - maluszek może ważyć ok. 190 g i mierzyć 14 cm. Możesz już odczuwać ruchy dziecka, ale nie martw się, jeśli tak nie będzie. Brzuszek zwykle nie jest jeszcze bardzo duży, a malec ma w nim sporo miejsca, dlatego ruchy mogą być wyczuwalne znacznie później. W tym momencie USG połówkowe pozwala nawet na zaobserwowanie min, jakie robi maluszek, chociaż jego skóra jest wciąż przezroczysta, pokryta meszkiem, a ciało ma bardzo małą warstwę tłuszczu. Dziecko w tym tygodniu ciąży ma już uformowane rączki i stópki, a nawet zaczynają pojawiać się linie papilarne. Maluszek doskonali zmysły, intensywnie rozwija się jego mózg. 

  • tydzień 19. - w tym okresie zwykle można już poznać płeć dziecka. Jest to dobry czas, aby kobieta ciężarna poddała się badaniu połówkowemu. Maluszek zwykle waży już ok. 240 g i zaczyna bardzo intensywnie rosnąć. Ma już wykształcone pozostałe narządy wewnętrzne i układ krwionośny. Ćwiczy też mięśnie połykając wody płodowe. 

  • tydzień 20. - układ kostny dziecka twardnieje, a stawy są coraz mocniejsze. Maluszek ma już wyraźnie ukształtowane uszy, nosek i powieki. Niekiedy podczas USG w ciąży w tym tygodniu można zaobserwować, jak dziecko ssie kciuk. Z kolei narządy wewnętrzne coraz lepiej pełnią swoje funkcje. Nerki dziecka produkują mocz, który jest wydalany do wód płodowych. Maluch wciąż połyka wody płodowe poznając w ten sposób smaki. Dziecko słyszy również Twój głos i rozpoznaje inne dźwięki, w tym bicie Twojego serca. 

  • tydzień 21. - ten tydzień oznacza, że połowa ciąży już za Wami. U dziecka dochodzi do intensywnego rozwoju układu nerwowego, chociaż jego mózg wciąż nie jest pofałdowany. Maluszek zwykle waży ok. 360 g i mierzy 18 cm. 

  • tydzień 22. - długość ciała maluszka wzrasta nawet do 25-30 cm, a waga do ok. 400-600 g. Pod coraz lepiej ukształtowaną skórą zaczyna odkładać się większa ilość tkanki tłuszczowej. W trakcie badania USG można zobaczyć wyraźny zarys kształtu twarzy. Zwykle dzieci w tym tygodniu życia płodowego posiadają też znacznie więcej umiejętności. Malec potrafi m.in. chwycić do rączki pępowinę, a także jest w stanie utrzymywać główkę w pionie.


Ocena części ciała maluszka - wyniki USG połówkowego 

Lekarz podczas USG ocenia wszystkie części ciała maluszka, zwracając szczególną uwagę na takie jak:

  • głowa i szyja - sprawdzona zostaje m.in. prawidłowość profilu twarzy, wielkość i kształt mózgu, ilość płynu mózgowo-rdzeniowego i obwód karku; 

  • klatka piersiowa - ważna jest głównie budowa serca, ale także płuc;

  • jama brzuszna - lekarz sprawdza wielkość i budowę żołądka, drożność przewodu pokarmowego, a także budowę nerek oraz przewodu moczowego;

  • narządy rodne - badanie nie wymaga określenia płci dziecka - jest to wyłącznie Twój wybór;

  • kręgosłup - to bardzo ważny element, który powinien być dokładnie kontrolowany;

  • kończyny - sprawdzany jest rozwój rączek i nóżek, w tym ich ruchomość.


Pomiary wykonywane przez lekarza w trakcie badania USG

Aby prawidłowo ocenić rozwój maluszka, lekarz dokonuje wielu pomiarów, które oznaczane są skrótami literowymi. W wyniku nie znajdziesz więc jasnych określeń, a symbole, wśród których z pewnością najczytelniejsza będzie dla Ciebie masa płodu. Szereg parametrów pozwala na bardzo precyzyjne określenie rozwoju maluszka. Patrząc na wynik USG ciąży możesz spotkać się z symbolami, takimi jak np.:

  • BPD - wymiar dwuciemieniowy, inaczej szerokość główki;

  • HC - obwód główki;

  • AC - obwód brzucha,

  • TAD - wymiar poprzeczny brzucha

  • FL - długość kości udowej,

  • HL – długość kości ramiennej płodu;

  • ULNA - długość kości łokciowej;

  • TTD - poprzeczny wymiar klatki piersiowej;

  • TCD - szerokość móżdżka;

  • CM - zbiornik wielki mózgu; 

  • Vp - róg tylny komory bocznej mózgu;

  • NF - fałd karkowy;

  • LV - szerokość komory bocznej mózgu;

  • MCA - tętnica środkowa mózgu;

  • NB - kość nosowa;

  • NT - przezierność karkowa;

  • AFI - ilości płynu owodniowego;

  • APAD - przednio-tylny wymiar brzucha;

  • APTD - przednio-tylny wymiar klatki piersiowej;

  • AUA - średni wiek ciąży;

  • CRL - długość ciemieniowo-siedzeniowa;

  • EDD - przypuszczalna data porodu;

  • EFW - szacowna masa ciała maluszka;

  • GA - wiek ciążowy liczony według ostatniej miesiączki;

  • HBD - tydzień ciąży;

  • IOD - odległość międzygałkowa wewnętrzna;

  • OOD - odległość międzygałkowa zewnętrzna;

  • OFD wymiar potyliczno-czołowy;

  • PI - wskaźnik pulsacji naczyniowej;

  • RI - wskaźnik oporności naczyniowej;

  • S/D - stosunek skurczowo/rozkurczowy;

  • TIB - długość kości piszczelowej;

  • UA - tętnica pępowinowa;

  • Vd - prędkość rozkurczowa;

  • YS - pęcherzyk żółtkowy.


Nieprawidłowy wynik badania - co USG pozwala wykryć?

Już w 18. tygodniu życia płodowego maluszek ma dobrze rozwinięte serce. Badanie połówkowe w ciąży pozwala więc na wykrycie ewentualnych wad serca. Są one najczęściej wykrywane w trakcie badania połówkowego. Jest to bardzo ważne, ponieważ obecnie możliwe jest leczenie części z nich już w trakcie pobytu maluszka w brzuchu. Do takich należy np. zwężenie zastawki aortalnej. 

Ponadto, np. za pomocą pomiaru NF, lekarz może zaobserwować zespół Downa. Do innych nieprawidłowości, jakie można zaobserwować w trakcie USG połówkowego zalicza się takie jak m.in.:

  • atrezja - niewykształcenie przełyku;

  • wady budowy płuc;

  • wodogłowie;

  • niedrożność przewodu pokarmowego;

  • rozszczep podniebienia;

  • przepuklina;

  • nieprawidłowy przyczep pępowiny;

  • guzy narządów rodnych;

  • rozszczep kręgosłupa. 

Nie przejmuj się, ponieważ wynik badania zostanie Ci wyjaśniony. W trakcie USG lekarz będzie Cię informował o stanie zdrowia maluszka i wyjaśni ewentualne wątpliwości. Jeśli zajdzie taka potrzeba, zostaniesz skierowana na dokładniejsze badania. Prawdopodobnie jednak po prostu upewnisz się, że Twój maluszek rozwija się prawidłowo. USG połówkowe to badanie ultrasonograficzne, którego celem jest zwiększenie Waszego bezpieczeństwa. 

 

 

lek. Marta Dąbrowska