Kilka słów o płynie owodniowym. Dlaczego jest tak ważny?

Zastanawiasz się, jaka jest podstawowa rola płynu owodniowego, który jest mieszaniną płynów ustrojowych matki i płodu? Dzięki niemu dziecko może prawidłowo się rozwijać w jamie macicy. Wody płodowe chronią rozwijający się organizm przed wahaniami temperatury i silnymi bodźcami ze świata zewnętrznego:

  • izolują i wyciszają dźwięki z zewnątrz,

  • amortyzują płód w razie upadku ciężarnej matki.

Płyn owodniowy działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo. Dostarcza płodowi niezbędnych składników odżywczych i wspomaga rozwój płuc. Składa się w 98% z wody, pozostałe 2% to substancje organiczne i nieorganiczne.

 

Wielowodzie i małowodzie

Małowodzie i wielowodzie to dwa przeciwstawne stany. U kobiet z małowodziem AFI wynosi poniżej 5. Natomiast o wielowodziu mówimy, gdy wskaźnik ten jest powyżej 20-24. Małowodzie rozpoznaje się, gdy objętość wód płodowych spada poniżej 500 ml. Wielowodzie to schorzenie, w którym objętość wód płodowych w III trymestrze ciąży przekracza 2000 ml. Tak więc w przypadku małowodzia mamy do czynienia z niedoborem wód płodowych, a w przypadku wielowodzia z ich nadmiarem.

 

Bezwodzie a małowodzie. Czym grozi bezwodzie?

Małowodzie jest stanem poprzedzającym bezwodzie, które najczęściej prowadzi do śmierci dziecka (szczególnie jeśli bezwodzie wystąpi na wczesnym etapie ciąży, u płodu nie rozwiną się prawidłowo płuca i nie będzie on zdolny do życia). Bezwodzie zwykle rozwija się, gdy płód nie ma nerek i w ogóle nie produkuje moczu, lub, gdy wody płodowe przedwcześnie odpłyną, co zawsze oznacza brak płynu owodniowego w macicy. W przypadku bezwodzia może też dojść do sepsy i wstrząsu septycznego.

 

Przyczyny małowodzia w ciąży

Małowodzie może być spowodowane chorobami, na które cierpi ciężarna kobieta np.: nadciśnieniem tętniczym, różnymi infekcjami. Do innych przyczyn małowodzia należą:

  • wrodzone wady układu moczowego płodu (np. brak nerek, co sprawia, że dziecko w ogóle nie produkuje moczu),

  • przedwczesne pęknięcie pęcherza owodni,

  • zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS),

  • przenoszenie ciąży,

  • odwodnienie ciężarnej,

  • choroby naczyń krwionośnych,

  • hipotrofia wewnątrzmaciczna.

Oczywiście zdarza się, że niedostatek płynu owodniowego nie ma poważnej przyczyny. Warto dodać, że ryzyko rozwoju małowodzia zwiększa ciąża mnoga.

 

Czy zmniejszona ilość płynu owodniowego to zawsze powód do niepokoju?

Warto mieć świadomość, że małowodzie może zagrażać nie tylko zdrowiu, ale i życiu dziecka. Na wczesnym etapie ciąży małowodziu towarzyszą inne wady płodu. Na późniejszym etapie, zmniejszona ilość płynu owodniowego może współistnieć z hipotrofią (to stan, który oznacza wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu). Przy wystąpieniu niewydolności łożyska może dojść do uszkodzenia mózgu płodu. Skutkiem małowodzia może być też hipoplazja płuc lub wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, które jest najgroźniejszą konsekwencją zdrowotną tego stanu. Małowodzie zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu i deformacji płodu np. w budowie twarzoczaszki.

 

Niekiedy mogą wystąpić też dość odległe powikłania typu: uszkodzenie układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, nerwowego, moczowego. Jednak nie są to częste przypadki i nie warto wpadać w panikę. Pamiętajmy, że każda kobieta ze zdiagnozowanym małowodziem w ciąży powinna znajdować się pod stałym nadzorem lekarskim.

 

Jakie są objawy małowodzia?

Jednym z podstawowych objawów małowodzia jest zbyt mały przyrost wagi przez ciężarną (niepowiększający się brzuch i mały rozmiar macicy). Sygnałem alarmowym są też rzadkie ruchy płodu oraz obfite upławy (w przypadku przedwczesnego pęknięcia pęcherza owodni). Tak więc, jeśli obawiasz się, iż możesz mieć małowodzie, skonsultuj się niezwłocznie z lekarzem prowadzącym ciążę i poproś o pomiar objętości wód płodowych.

 

Diagnostyka małowodzia – badanie USG. Jak wygląda rozpoznanie?

Zastanawiasz się, na czym polega diagnostyka małowodzia? Jest ono diagnozowane na podstawie badania fizykalnego i ultrasonograficznego. Doświadczony lekarz może ocenić subiektywnie ilość wód płodowych podczas badania USG lub posiłkować się tzw. wskaźnikiem AFI (Amniotic Fluid Index). Specjalista dzieli macicę na cztery ćwiartki, w każdej z nich mierzy "kieszonkę", a następnie sumuje uzyskane wyniki w cm. Gdy wskaźnik AFI przekracza 5 cm, możemy mówić o małowodziu.

 

Zbyt mała ilość płynu owodniowego – jak leczyć małowodzie?

Na czym polega leczenie małowodzia w ciąży? Zaleca się, aby ciężarna kobieta piła duże ilości wody (około 3 l dziennie), jednak nie zawsze daje to pożądane rezultaty. W przypadku wykrycia tego stanu niezbędne może okazać się dożylne nawadnianie pacjentki i obserwacja jej stanu zdrowia w szpitalu. U kobiet z małowodziem czasami przeprowadza się też zabieg amnioinfuzji, czyli wstrzykiwaniu płynu do owodni (w znieczuleniu miejscowym). Amnioinfuzja to zabieg położniczy, który polega na doowodniowym podawaniu roztworu soli fizjologicznej, która jest zbliżona składem do płynu owodniowego. Niekiedy, aby ratować matkę i dziecko wykonuje się też indukcję porodu (sztuczne wywołanie porodu).

Podsumowując, bez względu na to czy podejrzewasz u siebie małowodzie, bezwodzie, czy wielowodzie w trosce o zdrowie dziecka oraz swoje, nie zwlekaj i jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem.

 

lek. Marta Dąbrowska