Małe dzieci, m.in. ze względu na niedostatecznie rozwinięty układ odpornościowy, są szczególnie narażone na schorzenia zakaźne. Do często diagnozowanych chorób wieku dziecięcego należy tzw. bostonka, określana również jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. Bostonka u niemowlaka, jak również starszych dzieci, objawia się wysoką gorączką i charakterystyczną wysypką obejmującą głównie wymienione części ciała. Dowiedz się więcej!
Spis treści
Czym jest bostonka?
Bostonka jest potoczną nazwą infekcji wirusowej, za której rozwój odpowiadają patogeny z grupy enterowirusów, zwłaszcza Coxsackie A16. Cechą charakterystyczną tych wirusów jest ich szybkie rozprzestrzenianie się, tym samym jest to choroba wysoce zakaźna. Schorzenie to bywa określane również jako choroba jamy ustnej, dłoni i stóp - nawiązuje to do najczęstszej lokalizacji wysypki towarzyszącej tej infekcji. Z kolei ze względu na wysoką zaraźliwość i łatwe przenoszenie się cząsteczek wirusa w następstwie niedostatecznej higieny określa się ją także jako choroba brudnych rąk.
Jak można zarazić się bostonką?
Drobnoustroje przenoszą się drogą kropelkową, jak również oralno-fekalną (są obecne w płynach ustrojowych i kale). Wystarczy tylko kichnięcie osoby chorej czy kaszel bez zasłonięcia ust, aby patogeny obecne w wydzielinie nosowej lub ślinie przenosiły się wraz z powietrzem i osiadały na przedmiotach. Bezpośredni kontakt z wydzielinami nosiciela sprzyja zakażeniu, dlatego tak ważne są podstawowe zasady higieny. Brak higieny dłoni przed jedzeniem czy po skorzystaniu z toalety zwiększa ryzyko zachorowania.
Najczęściej chorują niemowlęta i dzieci poniżej 10 lat. Ma to związek z deficytem odporności, ale także częstym przebywaniem w skupiskach w przypadku starszych dzieci w wieku szkolnym oraz mniejszych uczęszczających do żłobków i przedszkoli. Z kolei maluchy zwykle zarażają się od starszego rodzeństwa.
Jakie są objawy bostonki u dzieci?
Zwykle okres wylęgania wirusa trwa 3-5 dni, co oznacza, że symptomy pojawiają się na kilka dni po kontakcie z patogenem. Najczęściej pierwsze objawy bostonki przypominają przeziębienie. Maluszek może być rozdrażniony, płaczliwy i osłabiony. Jest to choroba wirusowa, której może towarzyszyć umiarkowany wzrost temperatury. Zwykle podwyższona temperatura ciała utrzymuje się ok. 2-3 dni. W tym czasie (najczęściej po 2 dniach) u dziecka pojawiają się też najbardziej charakterystyczne objawy, czyli wysypka. Jednocześnie temperatura powinna się nieco obniżyć.
Zmiany skórne przyjmują postać stosunkowo dużych pęcherzyków wypełnionych przezroczystym płynem. Zwykle wysypka u niemowlaka w pierwszej kolejności pojawia się na błonach śluzowych jamy ustnej - dziąsłach, podniebieniu, języku, gardle, wewnętrznej stronie policzków. Często rodzice nie zdają sobie sprawy z obecności pęcherzy w ustach, dopóki nie zauważą kolejnych zmian, tym razem na podeszwach stóp i dłoniach. Niekiedy wysypka zajmuje także inne części ciała, głównie zewnętrzną stronę rączek i nóżek, twarz, okolice intymne czy tułów. Owrzodzenia mogą być bardzo mnogie, ale niekiedy zauważa się zaledwie kilka lub kilkanaście pęcherzy. Zwykle mają one średnicę ok. 3 mm.
Wysypka, w odróżnieniu np. od ospy wietrznej, nie swędzi i nie pozostawia po sobie trwałych śladów. Niemniej jednak zmianom w ustach może towarzyszyć ból gardła. Niemowlęta często więc mają problem z przełykaniem, co objawia się niechęcią do jedzenia i picia. Pamiętaj, że odwodnienie u niemowląt może postępować bardzo szybko. Bardzo ważne jest więc, aby zapewnić maluszkowi odpowiedni rodzaj pokarmu. Należy podawać posiłki płynne, w małych ilościach, ale często. Mleko i napoje powinny być letnie.
Ile trwa ta infekcja? Jak długo maluszek zaraża?
Zazwyczaj choroba ta ma łagodny przebieg, a objawy ustępują po ok. 7-10 dniach. Oczywiście to, ile trwa bostonka, jest sprawą bardzo indywidualną i zależy m.in. od stanu układu odpornościowego maluszka. Warto też zaznaczyć, że ponieważ za schorzenie to odpowiadają różne szczepy wirusów, dziecko może ponownie zachorować na bostonkę w przyszłości - jednorazowe przechorowanie nie uodparnia.
Najbardziej dziecko zaraża w czasie występowania objawów. Jednak wirusy w drogach oddechowych i jamie ustnej utrzymują się ok. 30 dni, a w kale nawet do 10 tygodni. Ważne jest więc, aby pomimo ustąpienia objawów pamiętać o podstawowych zasadach higieny.
Na czym polega leczenie?
Bostonka jest chorobą wirusową, dlatego też postępowanie ogranicza się do leczenia objawowego. Gorączkę zbija się preparatami na bazie paracetamolu lub ibuprofenu, w ilości i formie dostosowanej do wieku dziecka. Z kolei dyskomfort jamy ustnej związany z obecnością wysypki można łagodzić za pomocą środków do pędzlowania wskazanych przez lekarza. Leczenie bostonki wymaga też odpowiedniej pielęgnacji ciała. Przede wszystkim należy zadbać o czystość, często zmieniać dziecku ubranka i myć dłonie. Maluszka możesz normalnie kąpać. Niekiedy lekarz może zalecić także stosowanie maści wysuszających, a w fazie gojenia zmian nawilżających.
Możliwe powikłania po chorobie
W naszym kraju choroba bostońska u dzieci bardzo rzadko wywołuje poważne powikłania. Najczęściej objawy ustępują w ciągu 7-10 dni, a maluszki powracają do zdrowia. Możliwe są jednak, w skrajnych przypadkach, komplikacje w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mięśnia sercowego.
lek. Michał Dąbrowski
Źródła:
- Dr hab. med. Leszek Szenborn, prof. nadzw. Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych AM we Wrocławiu: Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/79171,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej (data odczytu: 08.01.2023).
- Główny Inspektorat Sanitarny. Choroba dłoni, stóp i ust (choroba bostońska). https://www.gov.pl/web/gis/choroba-dloni-stop-i-ust-choroba-bostonska (data odczytu: 08.01.2023).
