Wysypka u niemowlaka to dość częsty problem. Skóra tak małego dziecka jest niedojrzała, przez co łatwo ją wysuszyć, podrażnić czy uczulić. Krostki w obrębie twarzy i głowy to najczęściej niegroźne potówki, które są objawem przegrzania lub niewłaściwej pielęgnacji. Oprócz nich wśród innych rodzajów wysypek wieku niemowlęcego pojawiają się prosaki, trądzik niemowlęcy, a także pieluszkowe odparzenia skóry. Jak z nimi walczyć?

 

Spis treści

 

1. Budowa skóry dziecka - przyczyny wysypek u niemowląt

Skóra dziecka przez pierwsze dwa, trzy lata dojrzewa i adaptuje się do istniejących warunków. Nie jest w pełni wykształcona i w dużym stopniu przepuszczalna. Cienki naskórek nie zapewnia odpowiedniej ochrony przed działaniem substancji drażniących. Mała liczba włókien sprężystych w skórze właściwej oznacza większą podatność na uszkodzenia mechaniczne. Uboga tkanka tłuszczowa z niefunkcjonującymi w pełni gruczołami potowymi oznacza trudności z termoregulacją organizmu, a więc częstą i bardziej obfitą potliwość dziecka. To wszystko sprawia, że skóra niemowlęcia powinna być pielęgnowana w wyjątkowy i delikatny sposób - jeśli tak nie jest ryzyko zmian skórnych i różnego rodzaju wysypek u dziecka znacząco wzrasta.

 

2.Wysypka na twarzy u niemowlaka - potówki, prosaki, trądzik

Wysypka na twarzy niemowlęcia bardzo często wynika z fizjologii skóry, która w początkowym okresie życia nie funkcjonuje prawidłowo. Gruczoły łojowe i potowe, które jeszcze nie są w stanie skutecznie regulować potu i sebum, przyczyniają się do nadmiernego pocenia, przegrzewania, a nawet odwodnienia skóry. Objawem takich zmian są nieestetyczne krostki, które zwykle nie potrzebują leczenia, lecz wyłącznie właściwej pielęgnacji.

 

Potówki

Potówki to niewielkie krostki. Pojawiają się w wyniku zablokowania gruczołów potowych i najczęściej są konsekwencją przegrzania dziecka. Tego rodzaju wysypka u niemowlaka obejmuje przeważnie miejsca podatne na spocenie: okolice karku, pleców i klatki piersiowej, ale też twarzy i uszu. Wyróżnia się dwa rodzaje potówek:

  • zwykłe, białawe, o charakterze niezapalnym,

  • czerwone, świadczące o przeniknięciu potu do głębszych warstw naskórka i stanie zapalnym.

Potówki są niegroźne. Samoistnie złuszczają się w przeciągu kilku dni. Jeśli nie pojawia się obrzęk, wystarczy wyeliminowanie czynników sprawczych i stosowanie odpowiednich kosmetyków. W przypadku potówek nie zaleca się preparatów oleistych, silnie natłuszczających. Zamiast nich dobrze sprawdzą się delikatne kosmetyki myjące, w 100% naturalne, jak krochmal do kąpieli Atoperal Baby Plus, który koi i łagodzi podrażnioną skórę.

 

Prosaki

Do potówek bardzo podobne są prosaki - małe białe krostki pojawiające się na twarzy, szczególnie w okolicy brwi, nosa i policzków. To cysty, powstałe w efekcie zatkania ujść mieszków włosowych. Szacuje się, że występują u około 50% niemowląt. Przy takiego rodzaju wysypce u dzieci nie jest konieczne specjalne leczenie. Wystarczy delikatna pielęgnacja twarzy - pocieranie jej wacikiem nasączonym ciepłą wodą, dokładne osuszenie i zabezpieczenie odpowiednim kremem od pierwszych dni życia (np. z linii Atoperal Baby Plus). Prosaków nie należy wyciskać ani usuwać w żaden inny sposób ze względu na ryzyko nadkażenia bakteryjnego. 

 

Trądzik niemowlęcy

Jeszcze jednym dość częstym problemem jest trądzik niemowlęcy. To zmiany skórne w postaci zaskórników, wykwitów grudkowo-krostkowych, a niekiedy także guzków podskórnych. Oblewają przede wszystkim brodę, czoło, nos i policzki. Czerwone kropki, przypominające wysypkę u dzieci, mają w tym wypadku podłoże hormonalne. Uważa się, że trądzik niemowlęcy pojawia się pod wpływem androgenów przekazanych w chwili porodu drogą łożyskową oraz później podczas karmienia wraz z mlekiem matki. Zmiany trądzikowe o łagodnym i umiarkowanym nasileniu zwykle mijają bez specjalnego leczenia po kilku miesiącach. Jeśli jednak wykwitów jest dużo i mają charakter zapalny, konieczne jest włączenie leków przeciwtrądzikowych. W przypadku trądziku tak jak wielu innych wysypek u niemowląt ważne, aby podczas codziennej pielęgnacji unikać stosowania olejów mineralnych. 

 

3. Wysypka alergiczna u dziecka - pokrzywka, egzema i pieluszkowe zapalenie skóry

Ponieważ w pierwszych miesiącach życia skóra jest wysoce przepuszczalna, niejednokrotnie przyczyną wysypki u niemowlaka jest alergia. Reakcje uczuleniowe skóry są odpowiedzią na różnego rodzaju czynniki - składniki pokarmowe i substancje chemiczne. Alergię u dzieci ponadpółrocznych, które zaczęły rozszerzać dietę o coraz to nowe produkty spożywcze niejednokrotnie wywołuje nabiał, orzechy, cytrusy i czekolada. Zdarza się również, że wysypka na całym ciele jest wynikiem stosowania kosmetyków nieodpowiednich dla delikatnej skóry niemowląt.  

 

Pokrzywka

Wysypka u niemowlaka o podłożu alergicznym przybiera różne postaci. Jedną z nich jest pokrzywka, czyli charakterystyczny obrzęk skóry, przypominający bąbel. Pokrzywka, choć zazwyczaj znika tak szybko, jak się pojawia (przed upływem 24 h), jest dokuczliwa. Wywołuje silny świąd, a niekiedy także pieczenie i ból. Przez nią maluch może czuć się rozdrażniony i niespokojny. Na ogół jednak po tego rodzaju wysypce u dziecka w następnej dobie nie ma już śladu. Może się jednak zdarzyć, że uczulenie będzie utrzymywać się dłużej lub obok niego pojawi się obrzęk naczynioruchowy (przypominający pokrzywkę, rozlany obrzęk, najczęściej w okolicy twarzy) - w takich sytuacjach należy skonsultować się z pediatrą. 

 

Wyprysk kontaktowy alergiczny

Pokrzywka pojawia się natychmiast po kontakcie z alergenem, ale odczyny alergiczne mogą równie dobrze występować dopiero po pewnym czasie. Taką „reakcją opóźnioną” jest wyprysk kontaktowy (egzema). To zmiana zapalna, która uwidacznia się w przeciągu 24-48 godzin. Przypomina grudkowo-pęcherzykowe wykwity, niekiedy łuszczące się i zarumienione. U dzieci najczęściej widać uczulenie na rękach, stopach i twarzy. Oprócz zmian skórnych może pojawić się stan podgorączkowy lub gorączka. Już sama wysypka bez gorączki jest uciążliwa, ponieważ podobnie jak pokrzywka, wywołuje świąd i pieczenie. Gdy dochodzi do tego podniesiona temperatura ciała, dziecko staje się bardzo niespokojne, płacze, nie może spać. Dobrze wtedy podać lek przeciwbólowy - noworodkom z paracetamolem, niemowlętom powyżej 3. miesiąca życia z ibuprofenem. Przy nasilonych objawach kontaktowego zapalenia skóry, należy skontaktować się z lekarzem, który przepisze leki przeciwhistaminowe (ograniczające świąd) i ustali plan leczenia. 

 

Wysypka u niemowlaka od śliny

Trzeba wiedzieć, że egzema pojawia się nie tylko z powodu alergii. Wykwit kontaktowy może powstać z podrażnienia, kiedy przez dłuższy czas na skórę oddziałują czynniki drażniące - na przykład ślina. Wysypka u rocznego dziecka, które ząbkuje może być reakcją na nadmiar śliny, towarzyszący wyrzynaniu się mleczaka. W takich sytuacjach należy jak najczęściej wycierać buzię malucha. Ważne jest także aplikowanie na skórę kremu dla dzieci, który zabezpieczy przed drażniącym działaniem śliny. 

 

Pieluszkowe zapalenie skóry

Wykwit na skórze, który świadczy o jej podrażnieniu, spowodowany jest nie tylko kontaktem ze śliną, ale również zbyt rzadką zmianą pieluszki. Podrażniony fekaliami naskórek zostaje uszkodzony i pojawia się stan zapalny. Tego rodzaju zmiany nazywa się pieluszkowym zapaleniem skóry. Rumień czy drobna czerwona wysypka z ogniskami zapalnymi w okolicach intymnych są skutkiem zbyt długiego kontaktu skóry z wilgocią, kałem i moczem. Właściwa pielęgnacja skóry w dużym stopniu chroni przed powstawaniem podrażnień czy wysypki u niemowlaka. Ważne jest więc, aby często przewijać dziecko, dokładnie myjąc, osuszając, a na koniec zabezpieczając skórę odpowiednią maścią. Stosując krem z olejem z wiesiołka, jak np. Linoeparol, tworzy się na skórze specjalny film, który zmniejsza przeznaskórkową utratę wody, a przy tym ogranicza szkodliwe działanie substancji drażniących. Dzięki temu skóra dziecka może pozostać w dobrej kondycji. Jeśli mimo należytej pielęgnacji dojdzie do podrażnień czy odparzeń skóry przez pieluszki, warto zastosować na skórę emulsję - najlepiej z tlenkiem cynku (np. Sensi Baby) i załagodzić dotkliwe zmiany kojącą kąpielą w krochmalu (gotowy produkt to krochmal do kąpieli Atoperal Baby Plus). Istotny jest również właściwy dobór pieluch - nie tylko powinny być one we właściwym rozmiarze, ale także wykonane z naturalnych materiałów, bez dodatku chloru i innych substancji chemicznych. Stosowanie odpowiednich pieluch pozwoli uniknąć pieluszkowego zapalenia skóry. 

 

Wysypka u niemowlaka może wynikać z błędów pielęgnacyjnych lub być skutkiem alergii. Zdarza się jednak, że jest objawem toczącej się choroby - „trzydniówki”, odry, różyczki, szkarlatyny, ospy lub półpaśca. W przebiegu każdej z nich mogą powstawać różne zmiany skórne. Dlatego też każda wysypka u dziecka powinna wzbudzać w rodziców czujność. Jeśli oprócz krostek, wykwitów pojawiają się ogólnoustrojowe objawy (gorączka, różnego rodzaju bóle, dolegliwości ze strony układu pokarmowego), należy szybko umówić wizytę u pediatry. 

 

Lek. Michał Dąbrowski

 

 

Źródła:

 

A. Liberska-Nobis i wsp., Egzema u dzieci, “forumpediatrii.pl”, [dostęp 30.10.2020], https://forumpediatrii.pl/artykul/egzema-u-dzieci

 

J. Szepietowski i wsp., Pokrzywka, “mp.pl”, [dostęp 30.10.2020], https://forumpediatrii.pl/artykul/egzema-u-dzieci

 

L. Marek, W. Placek, Trądzik noworodkowy i niemowlęcy, “mp.pl”, [dostęp 30.10.2020], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/74472,tradzik-noworodkowy-i-niemowlecy

 

D. Jenerowicz, A. Polańska, Potówki u dzieci, “mp.pl”, [dostęp 30.10.2020], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/62308,pokrzywka-u-dzieci 


K. Prystupa-Chalkidis, Skóra dziecka, [w:] “Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska”, red. M. Noszczyk, Warszawa, 2010, str. 159-167

 

 

Zobacz również: