Krostki na twarzy niemowlaka, występujące symetrycznie na czole, policzkach i brodzie, najczęściej są objawem trądziku niemowlęcego. Być może dla niektórych rodziców brzmi to niepokojąco, jednak nie ma się czym martwić. Takie zmiany skórne pojawiają się u około 20% dzieci. Trądzik noworodkowy i niemowlęcy jest stanem fizjologicznym, który zwykle znika samoistnie i nie wymaga leczenia, a jedynie odpowiedniej pielęgnacji. 

 

 

Spis treści

 

1. Czym jest trądzik niemowlęcy i noworodkowy?

Skóra noworodka nie zawsze jest nieskazitelnie piękna i gładka. W chwili narodzin ten największy ludzki narząd nie jest jeszcze w pełni wykształcony, przez co w pierwszych miesiącach życia pozostaje szczególnie wrażliwy na działanie różnych szkodliwych czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Dlatego zmiany skórne u noworodków nie należą do rzadkości. 

 

Jedną z częstszych jest trądzik noworodkowy, który pojawia się już u kilkudniowych maluszków i mija samoistnie przed ukończeniem 3. miesiąca życia. Czasem zdarza się jednak, że krostki u dziecka występują z opóźnieniem, gdy smyk ma od 3. do 6. miesięcy. Wówczas mówi się o trądziku niemowlęcym, który może utrzymywać się do 18. miesiąca życia.

 

W obu przypadkach trądzik jest zjawiskiem fizjologicznym. W pierwszym półroczu życia gruczoły łojowe są „nadaktywne” i produkują zwiększone ilości łoju (sebum). Tym bardziej że ich pracę stymulują androgeny matczyne. Dodatkowo za przyczynę trądziku niemowlęcego uznaje się wysoki poziom dehydroepiandrosteronu (DHEA), co jest typowe w okresie noworodkowym. Uważa się, że trądzik u niemowląt ma podłoże genetyczne. Jeśli rodzice doświadczyli ciężkiego trądziku w okresie dojrzewania, prawdopodobieństwo wystąpienia zmian skórnych u dzieci znacząco wzrasta.

 

2. Jak wygląda trądzik niemowlęcy?

Trądzik u niemowlaka najczęściej występuje w okolicy twarzy - na czole, powiekach, policzkach i brodzie. Rzadziej rozwija się w innych obszarach ciała. U niektórych dzieci krostki pojawiają się na karku, szyi, plecach, klatce piersiowej. Zdarza się też wysypka u niemowlaka na skórze głowy. Przeważnie wynika to z przegrzania dziecka albo stosowania nieodpowiednich kosmetyków.

 

Trądzik u niemowląt przypomina wykwity u nastolatków. Może mieć postać:

  • niezapalną - białych lub czarnych zaskórników,

  • zapalną - żółtych lub czerwonych grudek, krostek, nawet torbieli. 

Zmiany trądzikowe u niemowląt wyglądają nieestetycznie, na szczęście nie wywołują żadnych dokuczliwych objawów - świądu, pieczenia, bólu, dyskomfortu. Mimo to, lepiej ich nie bagatelizować. Objawy trądziku niemowlęcego są podobne do skazy białkowej oraz innych alergii, dlatego zawsze warto skonsultować się z pediatrą lub położną. 

 

3. Trądzik niemowlęcy a skaza białkowa i inne zmiany skórne u niemowląt

Trądzik niemowlęcy może przypominać prosaki czy potówki, ale też zmiany skórne zupełnie innego pochodzenia. Dlatego pediatra przed rozpoznaniem trądziku niemowlęcego wyklucza m.in.:

  • skazę białkową, która podobnie jak trądzik u niemowląt pojawia się na policzkach około 3. miesiąca życia, jednak w odróżnieniu od niego, przynosi świąd, pieczenie, suchość  skóry. Skaza białkowa jest jednym z najwcześniejszych objawów atopowego zapalenia skóry (AZS);

  • rumień toksyczny noworodków, wywołujący cztery różne zmiany skórne u niemowląt. Najczęściej to 1-2 mm grudki wyrastające na bąblach lub plamach rumieniowych, które pojawiają się i znikają maksymalnie po 2 dniach, nie pozostawiając na skórze żadnych śladów. Rumień noworodkowy może mieć podłoże alergiczne i immunologiczne;

  • przemijającą melanozę noworodków, zauważalną od chwili narodzin w postaci 2-3 mm zmian pęcherzykowo-krostkowych, które pękają, pozostawiając na skórze powierzchowne przebarwienia;

  • łojotokowe zapalenie skóry, objawiające się ciemieniuchą na skórze głowy oraz rozległymi wypryskami łojotokowymi, zajmującymi czoło, policzki, szyję, uszy, a czasem również tułów i kończyny.

 

4. Trądzik niemowlęcy - jak leczyć?

Leczenie trądziku niemowlęcego zależy od nasilenia zmian skórnych. Jeśli krostki mają charakter zapalny, a z biegiem czasu nie ustępują, konieczna jest wizyta u lekarza i zastosowanie preparatów miejscowych z antybiotykiem (erytromycyną, klindamycyną) lub innymi lekami zalecanymi przez lekarza. Jeśli natomiast trądzik u dziecka przebiega łagodnie, nie potrzeba specjalistycznego leczenia. Zmiany po pewnym czasie ustępują samoistnie, ale nim do tego dojdzie, warto zapewnić skórze dziecka odpowiednie wsparcie. 

 

5. Trądzik niemowlęcy - czym smarować skórę dziecka, aby utrzymała dobrą kondycję?

Skóra niemowląt jest cienka i bardzo delikatna. Obciążona trądzikiem wymaga szczególnej pielęgnacji. Dlatego na co dzień należy sięgać po kosmetyki przeznaczone dla dzieci od pierwszych dni życia - jak te z Niezbędnika Młodej Mamy. 

  • W codziennej pielęgnacji sprawdzą się preparaty z tlenkiem cynku o właściwościach łagodzących. 

  • Do kąpieli warto dodać krochmalu, który sprzyja regeneracji uszkodzonego naskórka i zapewnia skórze wielokierunkowe wsparcie. Bardzo wygodny w użyciu jest gotowy produkt, np. krochmal Atoperal Baby Plus. 

  • Lepiej zrezygnować z oliwek i balsamów silnie natłuszczających, które mogą zatykać ujścia gruczołów łojowych i nasilać objawy trądziku niemowlęcego.

  • Istotne jest przestrzeganie zasad higieny, co uwzględnia również regularną wymianę pościeli w łóżeczku niemowlęcia. 

 

6. Trądzik niemowlęcy - jak mu zapobiegać?

Trądzik niemowlęcy jest stanem fizjologicznym, przez co trudno mu zapobiec. Jednak dzięki odpowiednim praktykom pielęgnacyjnym można złagodzić jego przebieg, przyspieszyć ustąpienie zmian skórnych i uniknąć ich nawrotu. O czym rodzice powinni pamiętać w codziennej pielęgnacji niemowlęcia?

  • O stosowaniu odpowiednich kosmetyków, które mają neutralne pH i są stworzone dla delikatnej skóry noworodków i niemowląt.

  • O skonsultowaniu z lekarzem wszystkich niepokojących zmian skórnych u dziecka - trądzik niemowlęcy zwykle ma charakter samoograniczający, ale czasem może przybrać postać przewlekłą, przebiegającą z ostrym stanem zapalnym. 

  • O leczeniu trądziku zgodnie z zaleceniami, do samego końca, nawet jeśli wcześniej krostki na skórze dziecka znikną wcześniej.

  • O nieprzegrzewaniu dziecka - niemowlęta mają nie do końca wykształcony system termoregulacyjny, dlatego szybko się pocą, a przez to są bardziej podatne na wystąpienie potówek, wykwitów trądzikowych i innych krostek. 

  • O korzystnym mikroklimacie w sypialni maluszka - temperatura w pokoju dziecka nie powinna przekraczać 22 stopni C. w dzień i 20 stopni C. w nocy.

  • O kontynuowaniu karmienia piersią, wystąpienie trądziku niemowlęcego nie jest wskazaniem do zmiany sposobu żywienia, a mleko mamy to najlepszy pokarm dla dziecka.

 

Lek. Michał Dąbrowski

 

 

 

Źródła:

 

L. Ruszkowska, Choroby skóry u dzieci, [w:] Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego, Wrocław 2014

 

Ch. Schnopp, M. Mempel, Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży, “Dermatologia po dyplomie” 2021, t. 3, nr 2, s.49-61

 

L. Marek, Trądzik noworodkowy i niemowlęcy, “mp.pl”, [dostęp 29.03.2021]

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/74472,tradzik-noworodkowy-i-niemowlecy