Spis treści

Dlaczego kontrola wagi dziecka jest ważna?

Maluszek w pierwszych miesiącach życia rozwija się bardzo intensywnie. W tym czasie pediatra lub położna w przychodni wielokrotnie sprawdza, czy dziecko prawidłowo przybiera na wadze. Najczęściej niski przyrost masy ciała dziecka lub przeciwnie, zbyt szybki, wynika z problemów związanych z karmieniem. Systematyczne kontrole pozwalają na szybkie zdiagnozowanie ewentualnych nieprawidłowości i skorygowanie błędów. 

 

Rozwój dziecka na podstawie o siatki centylowej 

Każde dziecko rozwija się w innym, indywidualnym tempie. Warto także wiedzieć, że najważniejszy jest nie tyle przyrost wagi, a jego prawidłowe proporcje między wagą i wzrostem maluszka. Do pomiaru wagi i wzrostu wykorzystuje się siatki centylowe. Na ich podstawie można oszacować, czy fizyczny rozwój dziecka jest proporcjonalny do jego wieku. Metoda ta uwzględnia także płeć dziecka oraz to, czy urodziło się ono w terminie. 

Siatka centylowa to wykres, na którym znajdują się pionowe i poziome linie. Na jednej z nich pediatra zaznacza wiek dziecka (w miesiącach, a w późniejszym czasie w latach), a na drugiej jego wagę lub wzrost. Otrzymany wynik liczbowy to centyle. Na ich podstawie można określić, czy niemowlę dorównuje swoim rówieśnikom. Jeśli np. oznaczony punkt znalazł się na obszarze 60 centyli, oznacza to, że 60% dzieci w tym samym wieku waży mniej, a 40% więcej. Wartości poniżej 10 i powyżej 90 centyli zwykle wymagają konsultacji lekarskiej. Pamiętaj, że jeśli dziecko odbiega od normy, nie musi to oznaczać nieprawidłowości. O wiele ważniejszy jest rozwój harmonijny, na który wskazuje krzywa rozwoju biegnąca w tym samym przedziale centylowym. 

 

Jaka jest prawidłowa waga noworodka tuż po narodzinach?

Szacunkowo masa urodzeniowa noworodka wynosi od 3200 g do 3400 g. Jednak większość zdrowych maluszków urodzonych w terminie waży od 2800 g do 3800 g. Pamiętaj, że waga urodzeniowa odbiegająca od tych wartości również może być prawidłowa. Zwykle mniejszą masę ciała mają dzieci z ciąży mnogiej, a także wcześniaki. Za niską masę urodzeniową uznaje się wartość poniżej 2500 g w przypadku noworodków urodzonych w terminie.

Na wagę dzieci w chwili narodzin wpływają cechy genetyczne, jak również przebieg ciąży. Czynniki, które mogą wpływać na niską masę ciała dziecka to np. palenie papierosów przez matkę w ciąży, czy niewłaściwa dieta. Z kolei ciężarne chorujące na cukrzycę lub otyłe częściej rodzą dzieci o dużej masie ciała. 

 

Spadek masy urodzeniowej w pierwszych dniach życia 

Maluszek zostanie zważony i zmierzony bezpośrednio po porodzie. Zupełnie normalny jest spadek masy ciała w pierwszych dniach życia. Jeszcze podczas pobytu w szpitalu noworodek karmiony wyłącznie piersią może stracić ok. 10% masy urodzeniowej, natomiast karmiony mlekiem modyfikowanym ok. 5% masy ciała. 

Fizjologiczna utrata wagi zaczyna się tuż po porodzie i najczęściej trwa do trzech dni. W tym czasie maluszek traci dużo płynów, oddaje mocz i smółkę. Stopniowo wysycha również kikut pępowinowy. Jednocześnie w pierwszych dniach życia noworodek nie potrzebuje jeszcze dużo pokarmu. Zwykle wysysa z piersi mamy lub butelki ok. 10-20 ml mleka. Najczęściej maluch osiąga najniższą wagę w trzeciej dobie życia. 

Dziecko powinno zacząć przybierać na wadze w 3-4 dniu po narodzinach. Przed 10. dniem życia noworodki zwykle nadrabiają utracone gramy. 

 

Od czego zależy przyrost wagi niemowlaka? 

Poza uwarunkowaniami genetycznymi wzrost wagi dziecka zależy od wielu czynników. Jednym z najważniejszych jest sposób karmienia. Noworodki karmione wyłącznie piersią mają inne przyrosty, niż niemowlęta karmione sztucznie. Na wagę niemowlęcia wpływa także ilość oraz jakość. Organizm dzieci spokojnych, które prawidłowo wypoczywają, szybciej się regeneruje w trakcie zdrowego snu. Wpływ na przybieranie na wadze noworodka może mieć także częste przebywanie na świeżym powietrzu. Zwykle dziecko rośnie szybciej, jeśli jest często zabierane na spacery. 

 

Czym jest wskaźnik skutecznego karmienia niemowlęcia? 

Podstawą przybierania na masie jest systematyczne, efektywne karmienie. Przy karmieniu butelką łatwo określić, ile dziecko zjada. Nieco trudniej jest natomiast oszacować, ile pokarmu przyjmują dzieci karmione piersią. Pamiętaj, że każde dziecko jest inne. To, że noworodek płacze, nie musi oznaczać, że jest głodny i odwrotnie, spokój dziecka nie świadczy o tym, że jest najedzone. Pomocny dla młodej mamy może okazać się tzw. wskaźnik skutecznego karmienia. Metoda ta polega na kontroli karmień i robieniu notatek. 

Najczęściej o tym, że maluszek zjada odpowiednią ilość mleka, świadczą następujące sygnały:

  • w trakcie karmienia usłyszysz odgłos połykania przynajmniej przez 10 minut;

  • w ciągu doby dziecko ssie pierś ok. 8-12 razy, w tym przynajmniej 2 razy w nocy;

  • po karmieniu odczujesz ulgę i rozluźnienie piersi, co wskazuje na jej efektywne opróżnienie;

  • noworodek po karmieniu uspokaja się, zasypia lub jest aktywny, ale spokojny;

  • w pierwszym miesiącu życia dziecko oddaje przynajmniej 3-4 stolce dziennie, początkowo w kolorze żółto-zielonym, a po 5. dniu w żółtym. Maluch moczy ok. 6 pieluch, z wyjątkiem pierwszych 2 dni w szpitalu, kiedy możesz zaobserwować tylko 2 mokre pieluszki lub mniej. 

 

Ile niemowlę powinno przybierać na wadze? Normy

Pamiętaj, norma wagi i wzrostu dziecka jest tylko wskazówką. Są to normy, które opracowuje się na podstawie obserwacji dzieci znajdujących się na 50 centylach i mogą one różnić się znacząco u większych i mniejszych maluszków. Co więcej, tempo wzrostu masy ciała nie jest równe. Jednego dnia maluch może przybrać kilkanaście g, innego kilkadziesiąt, a w kolejnym wcale, co jest zupełnie normalne i zwykle nie jest powodem do niepokoju. 

Orientacyjne, prawidłowe przybieranie na wadze noworodka wygląda następująco:

  • I kwartał życia — ok. 26-31 g dziennie; 

  • II kwartał — ok. 17-18 g dziennie;

  • III kwartał — ok. 12-13 g dziennie

  • IV kwartał — ok. 9 g dziennie.

Oznacza to, że zwykle dziecko przybiera ok. 200 g na tydzień w pierwszych trzech miesiącach życia, a przed ukończeniem pół roku już tylko ok. 60 g tygodniowo. Według Światowej Organizacji Zdrowia normą jest przybieranie na wadze ok. 450 g miesięcznie w okresie niemowlęcym. Przed pierwszymi 6 miesiącami życia noworodek najprawdopodobniej podwoi swoją masę urodzeniową, a przed skończeniem roku jego waga będzie potrojona.   

 

Jak prawidłowo ważyć dziecko? 

Nie ma potrzeby, aby ważyć noworodka codziennie. Pamiętaj, że wahania jego wagi mogą mieć związek z wcześniej zrobioną kupką lub zjedzeniem większej porcji mleka. Niepotrzebne, niemiarodajne ważenie może być dla Ciebie tylko dodatkowym stresem. Każdego dnia malec będzie ważony tylko podczas pobytu w szpitalu, a kolejno w trakcie wizyt kontrolnych. Jeśli jednak z różnych przyczyn chcesz ważyć maluszka częściej, musisz pamiętać o kilku podstawowych zasadach: 

  • przyrost wagi u niemowlęcia powinien być sprawdzany zawsze na tej samej wadze, przeznaczonej specjalnie do ważenia dzieci;

  • waga musi być ustawiona na płaskim i stabilnym podłożu;

  • niemowlę powinno być ważone nago, ewentualnie należy odjąć wagę ubranek i pieluszki;

  • najlepiej ważyć dziecko o tej samej porze dnia. 

Co zrobić, gdy dziecko nie przybiera na masie? 

Jeśli dziecko przed upływem 10-14 dni od narodzin nie osiągnie ponownie swojej wagi urodzeniowej lub jeśli fizjologiczny spadek masy ciała przekracza 10% masy ogólnej, może to wskazywać na nieprawidłowości. 

Jako możliwe przyczyny niefizjologicznego spadku masy ciała wymienia się m.in.:

  • odwodnienie,

  • niedokrwistość,

  • infekcje i zakażenia,

  • alergie pokarmowe,

  • schorzenia układu pokarmowego. 

W razie potrzeby lekarz zaleci dodatkowe badania, dlatego nie należy panikować. Być może przyczyną jest niechęć dziecka do ssania, co można łatwo skorygować za pomocą odpowiedniej techniki karmienia. 

 

 

lek. Marta Dąbrowska