Rozwój dziecka przebiega wieloetapowo. Maluch na początku potrafi tylko leżeć w pozycji, w której zostało położone. Następnie uczy się stopniowo przewracać z plecków na brzuszek i odwrotnie. Gdy opanuje umiejętność podciągania nóżek pod siebie, może zacząć raczkować. A co z nauką siadania? W którym miesiącu życia można bezpiecznie zacząć sadzać dziecko? Dowiedz się, czytając poniższy artykuł.
Kamienie milowe w rozwoju dziecka
Prawidłowy rozwój niemowlęcia powinien być stale monitorowany. Prawdą jest, że każde dziecko zdobywa nowe umiejętności w nieco innym tempie, w zależności od swoich predyspozycji. Przyjmuje się jednak istnienie pewnych etapów rozwoju, które powinny być przez dziecko osiągane w określonych ramach czasowych. Kontrolowanie tego procesu jest bardzo ważne, ponieważ dostrzeżenie jakiejkolwiek nieprawidłowości jest sygnałem, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Gdy dziecko zaczyna siadać, raczkować i chodzić, oznacza to, że rozwija swoją motorykę dużą. Pod tym pojęciem kryją się umiejętności ruchowe, które wymagają zaangażowania całego ciała lub jego większej części. Dla porównania motoryka mała oznacza wszelkie aktywności wykonywane dłońmi i palcami.
Kamienie milowe dotyczące motoryki dużej w pierwszym roku życia dziecka to kolejno:
-
leżenie w pozycji zgięciowej,
-
unoszenie głowy w pozycji leżącej na brzuchu,
-
unoszenie głowy i klatki piersiowej w pozycji leżącej na brzuchu,
-
podciąganie się do siadu,
-
przekręcanie się z leżenia na plecach do leżenia na boku,
-
stabilne siedzenie po posadzeniu przez rodzica,
-
samodzielne siadanie,
-
raczkowanie,
-
podciąganie się do pozycji stojącej.
Kamienie milowe można wyznaczyć aż do 5. roku życia dziecka. Oprócz motoryki dużej, obejmują one również motorykę małą, umiejętności komunikacyjne, umiejętności poznawcze oraz rozwój społeczno-emocjonalny.
Skoki rozwojowe u dziecka
Kalendarz rozwoju dziecka obejmuje również występowanie tzw. skoków rozwojowych. Są one czymś innym niż kamienie milowe, chociaż te dwa pojęcia bywają często mylone. Do pierwszego roku życia maleństwo przechodzi przeciętnie 7 skoków rozwojowych.
-
4-5. tydzień życia – dziecko zaczyna się uśmiechać, podejmuje pierwsze próby unoszenia główki podczas leżenia na brzuchu;
-
8. tydzień życia – maluch coraz energiczniej rusza rączkami i nóżkami, częściej podnosi główkę leżąc na brzuchu i potrafi dłużej utrzymać pozycję;
-
10-12. tydzień życia – rozwija się zarówno motoryka mała, jak i motoryka duża, Niemowlę zaczyna chwytać rączkami ulubione zabawki. Leżąc na plecach, potrafi złączyć obie rączki w linii środkowej ciała i utrzymywać tułów w pozycji symetrycznej. Leżąc na brzuchu, szuka podparcia na przedramionach;
-
18-20. tydzień życia – niemowlak stabilnie podpiera się na przedramionach, w takim ułożeniu odrywa też jedną rękę od podłoża, aby sięgnąć po zabawkę. Rozwój motoryczny postępuje, dziecko jest też wystarczająco silne, aby leżąc na plecach turlać się na bok, a później również na brzuch;
-
22-26. tydzień życia – wzrasta mobilność niemowlęcia. Gdy dziecko opanuje umiejętność przewracania się z pleców na brzuch, zaczyna pełzać i wykonywać obroty wokół pępka. Niektóre maluchy podejmują pierwsze próby siadania;
-
36-40. tydzień życia – dziecko z pełzania przechodzi do pozycji czworaczej. Siada samo, a niekiedy próbuje stawać, jeżeli ma obok siebie stabilny przedmiot (np. mebel), na którym może się podeprzeć;
-
41-46. tydzień życia – następuje dynamiczny rozwój motoryki małej (dziecko próbuje rysować na kartce). Niemowlę potrafi samodzielnie siedzieć, utrzymuje pionową pozycję ciała i chodzi bokiem przy meblach, a niekiedy stawia też pierwsze kroki bez podparcia.
Do 18. miesiąca życia dziecko przechodzi jeszcze 3 etapy intensywnego rozwoju ruchowego. W ich trakcie opanowuje umiejętność samodzielnego chodzenia (a później biegania). Rozwija też myślenie analityczne i przyczynowo-skutkowe.
Należy pamiętać, że skoki rozwojowe nie stanowią sztywnych ram czasowych, w jakich dziecko powinno zdobywać określone umiejętności. Często ulegają one przesunięciom, m.in. ze względu na stan fizjologiczny (np. choroby) czy indywidualne predyspozycje dziecka. Kamienie milowe powinny być osiągane przez niemowlaka w czasie tzw. okien rozwojowych, czyli trwających od kilku tygodni do kilku miesięcy okresów, które uznaje się za normę dla nauczenia się danej rzeczy.
Skoki rozwojowe wiążą się najczęściej z krótkotrwałą zmianą zachowania dziecka. Niemowlę w tym czasie jest bardziej drażliwe, częściej płacze, częściej budzi się w nocy i wykazuje znacznie większą potrzebę bliskości z rodzicami niż zazwyczaj. Niezwykle ważne jest odróżnianie zmian nastroju związanych ze skokami rozwojowymi od podobnych zachowań wywołanych np. chorobą.
Kiedy dziecko zaczyna siadać?
Na pewnym etapie swojego rozwoju ruchowego maluszek zaczyna sygnalizować, że chce zobaczyć świat z innej perspektywy. Nie potrafi jeszcze samodzielnie siadać, ale sygnalizuje potrzebę zmiany pozycji np. wówczas, gdy zbyt długo znajduje się w głębokim wózku. Ponieważ równolegle z umiejętnościami motorycznymi dziecko nabywa coraz większą sprawność umysłową, leżenie na plecach staje się dla niego po prostu nudne. Pozycja siedząca jest dla maluszka znacznie bardziej atrakcyjna. Pozwala mu widzieć więcej, a jednocześnie wygodnie trzymać zabawki w wyciągniętych przed siebie dłoniach.
Kiedy dziecko zaczyna siadać? Jak zostało opisane wyżej, jest to kwestia bardzo indywidualna. Różnice w tempie nabywania różnych umiejętności są zauważalne nawet pomiędzy rodzeństwem. Rodzice często porównują jednak swoje pociechy do dzieci znajomych lub członków dalszej rodziny, co jest zupełnie niepotrzebne i może jedynie wywoływać stres. Ważne jest jedynie to, aby niemowlak nabył określone umiejętności w odpowiednim przedziale czasowym. Norma jest natomiast dosyć szeroka.
Pierwsze próby samodzielnego siadania możesz zaobserwować już wówczas, gdy Twój maluch ma ok. 8 miesięcy. U niektórych dzieci etap ten następuje jednak później. Nie ma powodu do niepokoju, jeżeli ten kamień milowy zostanie osiągnięty przez dziecko maksymalnie w wieku 11-12 miesięcy. Są również maluszki, które siadają samodzielnie już w wieku 6 miesięcy. To także znajduje się w granicach normy.
Znacznie wcześniej, bo ok. 4. miesiąca życia, dziecko może już zacząć utrzymywać się w pozycji siedzącej po tym, jak zostanie w niej ułożone. Niemowlęta, którym opanowanie tej umiejętności zajmuje nieco więcej czasu, powinny nabyć ją maksymalnie do 8. miesiąca życia.
Czy można sadzać dziecko? Jak robić to bezpiecznie?
Lekarze i fizjoterapeuci są zgodni co do tego, że rozwoju niemowląt i małych dzieci nie należy przyspieszać, a jedynie delikatnie wspomagać. Jeżeli więc Twoje dziecko siada samodzielnie, podciągając się na podanych mu dłoniach, oznacza to, że osiągnęło do tego gotowość.
Uwaga! Podając niemowlęciu ręce w celu sprawdzenia jego umiejętności siadania, nie „pomagaj" mu podciągnąć się do tej pozycji. Takie badanie (nazywane próbą trakcyjną) powinien wykonywać wyłącznie lekarz. Służy ono ocenie stopnia kontroli główki dziecka i nie stanowi prawidłowego wzorca przechodzenia do siadu. Dlatego też ciągnięcie maluszka za rączki w celu posadzenia go jest bardzo niewskazane.
Jeżeli chcesz podejmować próby prawidłowego sadzania malucha (np. na kolanach, w wózku czy na dywanie), możesz to robić po ukończeniu przez niego 4. miesiąca życia. Jeżeli jednak malec w tej pozycji nie trzyma prawidłowo główki i tułowia oznacza to, że z takimi aktywnościami należy jeszcze poczekać.
Wielu rodziców, widząc, że dziecko nie może utrzymać się w pozycji siedzącej, postanawia „pomóc mu" w stabilizacji ciała. Najczęściej odbywa się to poprzez okładanie okolic brzucha i grzbietu poduszkami lub umieszczanie niemowlaka w siedzisku typu „gniazdo", które otacza jego sylwetkę ze wszystkich stron. Takie praktyki są błędne, a nawet szkodliwe, i nie powinny być wykonywane.
Podobnie negatywny wpływ na nabywanie przez dziecko nowych umiejętności ruchowych mają niektóre popularne gadżety dla najmłodszych. Jeżeli chcesz wspomóc rozwój swojego maluszka, unikaj wszelkiego rodzaju leżaczków, bujaczków czy chodzików. Zaburzają one naturalny rytm pracy mięśni i stawów, opóźniając osiąganie przez dziecko kolejnych kamieni milowych, a niekiedy generując wady postawy czy inne nieprawidłowości rozwojowe.
W przypadku wątpliwości, udaj się na konsultację do lekarza lub fizjoterapeuty. Przeprowadzenie profesjonalnych badań pozwoli stwierdzić, na jakim etapie rozwoju jest Twoje dziecko i czy istnieją powody do niepokoju. Specjalista będzie też w stanie zaproponować Ci różnego rodzaju zabawy i ćwiczenia wspomagające naukę siadania Twojego maluszka.
lek. Marta Dąbrowska
