Proces przekazywania maluchowi naturalnego pokarmu tworzy między nim a rodzicielką szczególną więź, którą trudno porównać do jakiejkolwiek innej. Co więcej, w mleku matki znajduje się wiele wartościowych składników odżywczych, budujących odporność dziecka i gwarantujących mu prawidłowy rozwój. Jednak moment karmienia, choć niesamowicie piękny, to nierzadko bywa również problematyczny, szczególnie w pierwszych dniach życia pociechy. Nie bez przyczyny podawanie naturalnego pokarmu można nazwać sztuką, gdyż wymaga zarówno od matki, jak i od dziecka wysiłku oraz zaangażowania. W tym artykule dowiesz się, jak jako położna możesz skutecznie pomóc pierworódce w efektywnym i komfortowym karmieniu. 

 

Spis treści

I. Karmienie dziecka – komfortowe pozycje dla matki i dziecka

 

Pozycja matki

Tym na co położna powinna zwrócić szczególną uwagę w chwili rozpoczynania karmienia przez matkę, to jej postawa ciała. Ważne, aby była maksymalnie komfortowa i ułatwiła pozostanie w stałej pozycji. W momencie kiedy kobiecie jest niewygodnie, prowadzi to do bólu mięśni, chwytania przez malucha brodawki w sposób płytki i generujący ich zwiększoną bolesność, a w konsekwencji skracanie karmienia. Istotne jest również ułożenie samych rąk. Brak podparcia łokci np. poduszką lub rogalem oraz nadmierne napięcie mięśni karku bądź pleców mają znaczący, negatywny wpływ na produkcję pokarmu. Krew w żyłach wzbogacona o oksytocynę i prolaktynę nie ma wówczas możliwości swobodnego przepływu, ograniczając tym samym laktację. Poradź także pacjentce, aby podczas podawania mleka ograniczyła dotykanie brodawek palcami. Niekorzystnym jest tzw. „chwyt papierosowy” podtrzymujący pierś w czasie karmienia. Wywołuje on szereg trudności np. z przystawieniem dziecka do brodawki, słabszym pobieraniem pokarmu, a nawet zatkaniem przewodu mlecznego. Nie należy również kłaść palców na otoczce brodawki, gdyż utrudnia to maluchowi jej głębokie uchwycenie, a w konsekwencji dziecko pobiera zbyt małą ilość pokarmu, co może przyczynić się do spowolnionego przyrostu masy ciała. 

 

Pozycja dziecka

W czasie podawania pokarmu należy także zadbać o prawidłową postawę ciała dziecka. Jego właściwe ułożenie pozwala mu poczuć się bezpiecznie i przyjmować odpowiednią ilość mleka. Skoryguj chwyt, kiedy matka podtrzymuje dziecko niestabilnie np. jego nóżki „wiszą”. Wówczas grzbiet nadmierne się napina, co sprawia maluchowi dyskomfort. Podobne uczucie towarzyszy mu kiedy brzuszek nie styka się z brzuchem matki. Powoduje to, że znajduje się daleko od brodawki i napina się jego mięsień mostkowo-sutkowo-bojczykowy. Brak możliwości dosięgnięcia sutka generuje także zdenerwowanie zarówno u dziecka, jak i u matki. Niewskazana jest również pozycja embrionalna dziecka znajdującego się przy piersi, ponieważ jego broda dotyka wtedy klatki piersiowej, co znacznie utrudnia ruchy żuchwy i zaburza efektywne pobieranie pokarmu.

 

II. Zachowanie matki

W chwili karmienia mamy często podejmują różnorodne działania, mające ułatwić podanie dziecku mleka. Nie zdają sobie jednak sprawy, że tym samym szkodzą zarówno sobie, jak i maluszkowi. Do takich zachowań należy niecierpliwe, okrągłe dotykanie brodawką usta dziecka, aby zachęcić go do szybszego chwycenia. Pociecha zaczyna wtedy wykonywać ruchy za sutkiem matki, co wpływa na trudności z jego przystawieniem. Również samodzielne włożenie brodawki do ust dziecka lub nałożenie dziecka centralnie na nią nie stanowi najlepszego rozwiązania, gdyż powoduje zbyt płytkie chwycenie i niedostateczne pobieranie pokarmu. Na proces karmienia niekorzystnie wpływa także nadmierny stres matki, nienawiązywanie kontaktu z maluchem lub unikanie dotykania, które w skrajnych przypadkach mogą świadczyć o braku należytej opieki lub pojawieniu się depresji poporodowej. Są to ważne sygnały dla położnej, stanowiące podstawę do podjęcia działań pomocowych lub interwencyjnych. 

 

III. Zachowanie dziecka

Podczas karmienia należy także zwrócić uwagę na zachowanie dziecka, aby móc je odpowiednio wcześnie skorygować. O nieprawidłowym pobieraniu mleka może świadczyć zapadanie policzków, brak wywinięcia warg na zewnątrz, a także wąski kąt pomiędzy wargami. Co więcej, niestykanie się nosa i brody z piersią matki może również oznaczać, że dziecko nie przyjmuje odpowiedniej ilości pokarmu. Z kolei o rozszczelnieniu jamy ustnej maluszka świadczy cmokanie, stanowiące przyczynę kolek, ulewania i słabszych przyrostów masy ciała. Szczególnie ważny jest sposób, w jaki dziecko pobiera mleko. Niepokój powinien wzbudzić w położnej brak połykania lub krótkie serie ssań, mogące świadczyć o słabym lub nieprawidłowym opróżnianiu piersi. Leniwe ruchy ssące mówią o małej ilości pokarmu. To samo dotyczy sytuacji, gdy dziecko często odrywa się od brodawki. 

 

IV. Jak ocenić, czy kobieta prawidłowo karmi dziecko?

Skuteczne i prawidłowe karmienie dziecka, zaczyna się już w momencie przyjęcia przez matkę odpowiedniej pozycji ciała. Położna powinna zachęcić pacjentkę, aby maksymalnie się rozluźniła, jej łokcie warto wygodnie podeprzeć, a dłoń trzymającą pierś ułożyć w kształcie literki „C” lub „U”. Należy zwrócić uwagę, aby palce znajdowały się poza obrębem brodawki, ponieważ to pozwoli dziecku na prawidłowy chwyt. Równie ważna podczas karmienia jest pozycja maluszka. Aby mógł się poczuć pewnie i komfortowo należy trzymać go w sposób stabilny bądź ułożyć na poduszce lub rogalu. Brzuchy matki i dziecka powinny szczelnie się stykać, tworząc linię prostą, a usta pociechy niech znajdują się blisko i naprzeciwko sutka. Maluch, kiedy wyczuje, że ma go w okolicy górnej wargi, powinien sam szeroko otworzyć buzię, a mama w tym momencie nałożyć ją do piersi. Po przystawieniu, usta dziecka mają tworzyć szeroki kąt powyżej 140 stopni, wywijać się na zewnątrz, a policzki pozostawać zaokrąglone. Co ważne, pobieranie pokarmu powinno być bezbolesne, a kobiecie towarzyszyć uczucie delikatnego pociągania piersi. Prawidłowym ruchem ssania jest początkowe, szybkie tempo, które później znacząco zwalnia oraz wyraźnie słyszalne przełykanie. Robienie przerw w jedzeniu stanowi normalne i prawidłowe zachowanie maluszka. Warto podkreślić także znaczenie aktywnej interakcji matki i dziecka, zalecić jego częste dotykanie i pieszczenie. 

 

Piśmiennictwo:

 

  1. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A. (red.): Karmienie piersią w teorii i praktyce. Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.

  2. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Stobnicka-Stolarska P., Paradowska B.: Protokół oceny umiejętności ssania piersi. Postępy Neonatologii, 2014, 1-2.