Spis treści

 

Raz zaparcia, raz biegunka - w ciąży jelita pracują różnie

Biegunka w ciąży, podobnie jak zaparcia, to częsty problem. Biegunka spowodowana jest najczęściej infekcją lub spowodowaną błędem dietetycznym. Zwiększony poziom progesteronu zwiększa wchłanianie wody i spowalnia perystaltykę jelit i okrężnicy, wywołując zaparcia, na które wpływ ma również powiększająca się macica. Uważa się, że zaparcia i hemoroidy ma nawet 40% ciężarnych. 

 

Przyczyny biegunki w ciąży - zatrucie, infekcja, zbliżający się poród

Nie zawsze luźne stolce oznaczają biegunkę. Mówi się o niej, gdy z powodu rozwolnienia, korzysta się z toalety przynajmniej trzy razy w ciągu doby. Ze względu na czas trwania objawów biegunkę dzieli się na ostrą i przewlekłą. 

 

Zatrucie pokarmowe

Biegunka ostra, utrzymująca się krócej niż 14 dni, najczęściej wynika z zatrucia pokarmowego. Spożycie toksyn bakterii, przede wszystkim szczepów Campylobacterm, ale też Salmonella, Listeria, Escherichia coli, odpowiada za ponad 90% przypadków takiego stanu. Zatrucie pokarmowe najczęściej objawia się silnym bólem brzucha, wymiotami i biegunką, gorączką. Bakteryjne zatrucia pokarmowe rozpoznawane są szczególnie często latem, ponieważ wysokie temperatury sprzyjają rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów. W sezonie letnim więcej też spożywamy surowych owoców i warzyw, które mogą być źródłem patogenów. 

 

Zakażenie układu pokarmowego

Inną częstą przyczyną ostrej biegunki w ciąży są infekcje wirusowe. Zakażenie układu pokarmowego wywołują głównie rotawirusy, adenowirusy i rotawirusy. Te patogeny atakują przede wszystkim dzieci, ale też dorosłych z osłabioną odpornością, dlatego ciąża w pewnym stopniu sprzyja rozwojowi tego typu infekcji. Biegunkom wirusowym, nazywanym też grypą jelitową, towarzyszą dolegliwości podobne do zatrucia - bóle brzucha, nudności, wymioty, osłabienie i gorączka. Źródłem zakażenia najczęściej są chorzy i niejednokrotnie zdarza się, że ciężarna mama zaraża się od swojego starszego dziecka, uczęszczającego do przedszkola lub szkoły. Zakażenie układu pokarmowego zwykle utrzymuje się od 2 do 5 dni i jest chorobą samoograniczającą się. 

 

Nieswoiste zapalenie jelit

Biegunka w ciąży, która utrzymuje się ponad 14 dni, ma charakter przewlekły i może wskazywać na nieswoiste zapalenie jelit. To grupa chorób ze strony układu pokarmowego, które coraz częściej występują u pacjentek w wieku rozrodczym. Występowanie jakichkolwiek przewlekłych objawów zawsze jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem oraz podjęcia diagnostyki. Nieswoiste zapalenie jelit nie musi zagrażać ciąży, ważne jednak by było w porę rozpoznane i kontrolowane. 

 

Biegunka polekowa

Tzw. biegunka sekrecyjna pojawia się w wyniku zażywania leków, zawierających substancje, które pobudzają motorykę jelit. 

 

Zbliżający się poród

Biegunka w ciąży nie zawsze oznacza problemy zdrowotne. Pojawiające się pod koniec ciąży luźne stolce są jednymi z nieswoistych objawów zbliżającego się porodu. W tym czasie w organizmie kobiety zwiększa się ilość prostaglandyn. Pod ich wpływem zmienia się perystaltyka jelit i pojawiają biegunki, które pozwalają oczyścić jelita i w pełni przygotować się do wydania na świat potomka.

 

Leczenie biegunki w ciąży - co pomaga, a co nie

Leczenie biegunki w ciąży zależy od przyczyny dolegliwości jelitowych. Jeśli wynikają z infekcji, trzeba rozpocząć leczenie objawowego, którego najważniejszym elementem jest nawadnianie organizmu. Biegunka w ciąży, zwłaszcza połączona z wymiotami i gorączką, niesie poważne ryzyko odwodnienia, które jest groźne zarówno dla chorej mamy, jak i jej dziecka. Dlatego przy wystąpieniu takich objawów należy zadbać przede wszystkim o częste picie małymi łyczkami czystej wody (mineralnej lub przegotowanej). Przy ciężkiej biegunce zaleca się doustne płyny glukozo-elektrolitowe, której łatwiej przyjąć po schłodzeniu w lodówce. Leki przeciwbiegunkowe przepisuje lekarz, kobiety ciężarne nie powinny przyjmować żadnych wyrobów farmaceutycznych na własną rękę. 

 

W leczeniu biegunki ważne jest stosowanie lekkostrawnej diety oraz picie odpowiedniej ilości płynów. Z kolei lepiej zrezygnować z potraw smażonych i pikantnych, a także słodyczy, kawy i herbaty. 

 

Zapobieganie biegunce w ciąży - dieta, sport, higiena

Biegunka w ciąży to powszechny problem, jednak można w pewnym stopniu mu zapobiec. Ważne jest dbanie o higienę i przestrzeganie zasad aseptyki. Należy często myć ręce, a przygotowując posiłki dokładnie myć owoce i warzywa pod bieżącą wodą. Ze względu na ryzyko zatrucia pokarmowego ciężarne powinny unikać surowego mięsa, ryb, jaj, niewskazane jest również jedzenie pikantnym potraw, zwłaszcza przez osoby nieprzyzwyczajone do takiego jedzenia. Oprócz diety i higieny istotnym elementem profilaktyki jest aktywność fizyczna. Umiarkowany ruch w ciąży niesie wiele profitów, w tym poprawia perystaltykę jelit i wzmacnia odporność. 

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

Źródła:

 

Biegunka [w:] Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2019/2020, Medycyna praktyczna, Kraków 2019, s. 38-43

 

A. Szpera-Goździewicz, Zmiany ustrojowe w przebiegu ciąży [w:] Położnictwo i Ginekologia. Tom 1., red. G.H. Bręborowicz, PZWL, Warszawa 2015, s. 53-54