Spis treści

 

Toksoplazmoza - czy jest groźna w ciąży

Toksoplazmoza nie zagraża wszystkim ciężarnym. Kobiety, które zaraziły się pierwotniakiem Toxoplasma gondii jeszcze przed ciążą, w większości mogą czuć się bezpiecznie. Powikłania po toksoplazmozie w ciąży wynikają wyłącznie z pierwotnego zakażenia i przeniknięcia pasożyta przez łożysko. Dlatego pamiętajmy, aby zgodnie z kalendarzem badań w ciąży, do 10 t.c. wykonać testy serologiczne w kierunku toksoplazmozy. U kobiet seronegatywnych, z ujemnym wynikiem przeciwciał IgG, badania powtarza się jeszcze dwukrotnie. Taka kontrola to najlepszy sposób, aby w porę wykryć toksoplazmozę w ciąży i zapobiec zakażeniu dziecka. 

 

Toksoplazmoza u osób zdrowych z prawidłową odpornością najczęściej przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. O ile jednak choroba nie jest groźna dla ciężarnej matki, o tyle niesie poważne zagrożenie dla jej dziecka. Jeśli dojdzie do zakażenia, może u niego rozwinąć się tzw. toksoplazmoza wrodzona. Jej najczęstsze następstwa to:

  • samoistne poronienie, 

  • obumarcie płodu, 

  • ciężkie zaburzenia neurologiczne. 

Sposobem, by uniknąć powikłań toksoplazmozy w ciąży, jest jak najszybsze podjęcie leczenia, które może uniemożliwić przeniesienie zakażenia na płód.

 

Toksoplazmoza w ciąży - jak można się zarazić

Toxoplasma gondii to jeden z najbardziej rozpowszechnionych chorobotwórczych pasożytów na świecie. Ich głównym rezerwuarem są koty, choć najczęściej zarażamy się nie od pupili, lecz na drodze pokarmowej, poprzez:

  • źle umyte warzywa i owoce,

  • surowe lub niedogotowane mięso pochodzące od zakażonych zwierząt,

  • niepasteryzowane mleko i jego przetwory,

  • wodę zanieczyszczoną oocystami T. Gondii.

 

Koty i inne kotowate są idealnymi gospodarzami dla Toxoplasma gondii, ponieważ w organizmie wyłącznie tych zwierząt pierwotniaki odbywają pełny cykl rozwojowy. Pasożyty zmieniają się z tachyzoitów w cysty tkankowe, a na koniec w oocyty, które zostają wydalone z kałem. Pierwotniaki u ludzi przybierają ostatecznie postać cysty tkankowej, w której utrzymują się przez całe życie. Toksoplazmozą nie zarazimy się od nikogo w kontakcie bezpośrednim. Wyjątkiem jest zakażenie wewnątrzmaciczne, podczas którego pasożyt przenika przez łożysko.

 

Najczęstszym źródłem zakażenia jest pokarm oraz kocie odchody. Dlatego ciężarne

nie powinny zajmować się wymianą żwirku w kuwecie i innymi obowiązkami pielęgnacyjnymi. Oczywiście nie każdy kot jest nosicielem T. gondii. Koty „domowe”, które nie polują i nie spotykają się z innymi przedstawicielami swojego gatunku, rzadko stanowią zagrożenie. Niemniej jednak zawsze warto uważać, zachowując pełną higienę i pilnując diagnostyki serologicznej. 

 

Toksoplazmozy w ciąży można uniknąć!

  • Wykonuj testy serologiczne zgodnie z kalendarzem badań ciąży.

  • Dokładnie myj warzywa i owoce.

  • Jedz mięso tylko po odpowiedniej obróbce termicznej.

  • Pij tylko przegotowaną wodę.

  • Dbaj o higienę przygotowywania posiłków.

  • Unikaj kontaktu z kocimi odchodami. 

  • Przebadaj kota u weterynarza.

  • Do prac ogrodowych zakładaj rękawiczki.

  • Często myj i dezynfekuj ręce.

 

Dodatnia toksoplazmoza w ciąży - postępowanie

Jeśli okaże się, że ciężarna jest seronegatywna, będzie musiała monitorować poziom przeciwciał aż do porodu. Badania wykonuje się zgodnie z zaleceniami lekarza. Jeśli natomiast wyniki potwierdzają aktualne zakażenie, należy rozpocząć leczenie. 

 

Rodzaje przeciwciał toksoplazmozy:

  • IgM - pojawiają się na początku infekcji, rosną przez około 4 tygodnie, po czym spadają,.

  • IgG - pojawiają się około 2 tygodnie po zarażeniu i rosną przez 2 miesiące, osiągając maksimum, które spada najwcześniej po 8 miesiącach. IgG na stałym poziomie potwierdza przebyte zakażenie.

 

Interpretacja wyników testu na toksoplazmozę w ciąży:

  • IgM (-) i IgG (-) - brak pierwotnej infekcji,

  • IgM (-) i IgG (+) - przebyte w przeszłości zakażenie,

  • IgM (+) i IgG (-) - świeża infekcja,

  • IgM (+) i IgG (+) - niedawne zakażenie.

 

Toksoplazmoza - objawy choroby

Toksoplazmoza najczęściej nie daje żadnych objawów lub przebiega bardzo łagodnie. U części chorych występuje postać węzłowa toksoplazmozy, która powoduje powiększenie węzłów chłonnych, a czasem także objawy grypopodobne. W pozostałych przypadkach zachorowań choroba rozwija się w postaci ocznej (z zapaleniem siatkówki i naczyniówki) i, bardzo rzadko, uogólnionej. 

 

Toksoplazmoza w ciąży - leczenie

Leczenie toksoplazmozy w ciąży pozwala uniknąć zakażenia wewnątrzmacicznego. Rokowania leczenia zależą od momentu wykrycia choroby i rozpoczęcia farmakoterapii. Im wcześniej to nastąpi, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że infekcja przeniosła się na dziecko. Jeśli badania potwierdzą świeżą infekcję, wówczas kobieta przyjmuje antybiotyki do porodu. Wskazana jest również suplementacja kwasu folinowego. Jeśli jednak podejrzewa się zaawansowane stadium choroby i zakażenie płodu, zostaje zlecona amniopunkcja i to od jej wyników zależy dalsze postępowanie. 

 

W Polsce rokrocznie z toksoplazmozą wrodzoną rodzi się około 400 dzieci. Zakażenie nie zawsze kończy się dramatycznie. Podjęte w odpowiednim czasie leczenie pozwala zapobiec transmisji pasożyta i uchronić dziecko przed chorobą. Jednak, aby tak się stało, ciężarna musi wykonać badania. Profilaktyka jest najlepszym sposobem na utrzymanie zdrowia i ciąży do szczęśliwego rozwiązania. 

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

Źródła:

 

M. Paul, J. Stefaniak, Toksoplazmoza, [w:] „Interna Szczeklika. Mały Podręcznik 2019/2020”, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, s. 1261-1262

 

H. Murkoff, S. Mazel, „W oczekiwaniu na dziecko”, Rebis, Poznań 2015, s. 80-81, 509-510


A. Bacz, Toksoplazmoza w ciąży, „mp.pl”, [dostęp 25.06.2021], https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/63126,toksoplazmoza-w-ciazy