Higiena w okresie połogu

W tym czasie dochodzi do cofania się zmian związanych z ciążą i porodem dotyczących narządów rodnych i całego ciała. Należy zwrócić uwagę położnicy na obserwację prawidłowości cofania się tych zmian i wyczulenie jej na objawy nieprawidłowe.

1. Odchody połogowe w pierwszych dniach połogu są krwiste, dość obfite i wymagają zmiany wkładek ok. 5-6 razy na dobę. Pod koniec pierwszego tygodnia zmniejsza się ich ilość oraz mają coraz mniej krwi. W drugim tygodniu stają się surowicze, lekko podbarwione krwią. Między trzecim a czwartym tygodniem zanikają całkowicie. Jakość i ilość odchodów jest wykładnikiem gojenia się błony śluzowej macicy. Wkładki powinny być regularnie zmieniane, po uprzednim podmyciu się; powinny być chłonne, przeznaczone dla kobiet w okresie połogu, najlepiej bawełniane.

Co powinno zaniepokoić?

• Brak odchodów w początkowym okresie połogu lub zbyt duża ich ilość (zmiana wkładek co 2h lub częściej).

• Zapach odchodów. Jeśli mają nieprzyjemny zapach, oznacza to prawdopodobny stan zapalny błony śluzowej macicy.

2. Obkurczanie się macicy świadczy także o prawidłowości procesów gojenia w połogu. Kilka godzin po porodzie dno macicy sięga pępka, a każdego następnego dnia obniża się o ok. 1,5 cm. Około 5. dnia po porodzie jest w połowie odległości między pępkiem a spojeniem łonowym, a 10. dnia po porodzie fizjologicznym jest niewyczuwalna spoza spojenia łonowego w badaniu palpacyjnym. Proces obkurczania trwa dłużej u kobiet po cięciu cesarskim, u wieloródek, u matek wieloraczków i tych, które urodziły duże dzieci. Obkurczanie macicy przyspiesza karmienie piersią ze względu na wyrzuty oksytocyny podczas aktu karmienia. 

Co powinno zaniepokoić?

• Wolniejsze niż powinno obkurczanie macicy.

• Ból podbrzusza, odczuwalny szczególnie podczas siadania, wstawania, dotykania nad spojeniem łonowym.

3. Gojenie się naciętego krocza. Należy dbać o nie szczególnie ze względu na bliskość odbytu i możliwość nadkażenia pałeczkami okrężnicy. Po każdym oddaniu moczu i stolca kobieta powinna podmyć się mydłem i spłukać prysznicem w kierunku od przodu do tyłu (od wzgórka łonowego do odbytu). Po dwóch trzech dniach ból krocza powinien być mniejszy. Należy poinformować położnicę o tym, że jeszcze przez kilka następnych dni będzie odczuwać dyskomfort przy siadaniu, wstawianiu, czyli wtedy, gdy krocze ulega naciąganiu, ale nie powinien być to już ból. 

Co powinno zaniepokoić?

• Utrzymujący się ból krocza.

• Zaczerwienienie i pojawienie się zielonkawego nalotu na ranie. 

• Rozejście się rany krocza.

4. W sytuacji cięcia cesarskiego należy szczególnie dbać o ranę często ją myjąc wodą z mydłem. Rana powinna być utrzymana w suchości, często wietrzona przez odchylanie kołdry i nie podrażniana przez ocieranie bielizny (np. używać figi wyżej zabudowane, nie biodrówki). Bielizna powinna być z włókien naturalnych. Po zagojeniu się rany można stosować maści/kremy przyspieszające gojenie się blizny.

Co powinno zaniepokoić?

• Objawy stanu zapalnego w okolicy rany (ból, zaczerwienienie, zielonkawy nalot).

• Rozejście się rany.

5. Kobieta w okresie połogu powinna codziennie korzystać z prysznica. Kąpiel raczej nie jest wskazana do momentu zaniknięcia odchodów połogowych.

6. Bielizna powinna być z włókien naturalnych, najlepiej bawełniana, przewiewna. Biustonosz należy dobrać do wielkości piersi. Jeśli biust jest duży – powinien mieć szerokie ramiączka, aby dobrze podtrzymywać biust. Jeśli mama karmi piersią, wygodne są biustonosze z odpinanymi frontami miseczek. 

7. Nie należy zapominać o gimnastyce i ćwiczeniach mięśni dna miednicy – sprawią, że położnica szybciej powróci do kondycji sprzed ciąży. 

8. W okresie poporodowym zaleca się codzienny spacer celem dotlenienia organizmu. 

9. Położnica powinna stosować dietę lekkostrawną, skompensowaną, bez szczególnych wyrzeczeń. W jadłospisie kobiety po porodzie powinny być 3 duże posiłki: śniadanie, obiad i kolacja oraz 2 małe: drugie śniadanie i podwieczorek. Nie wolno zapominać o suplementacji mineralno-witaminowej (DHA, jod, wit. D). 

Piśmiennictwo:

1. Iwanowicz-Palus G., Bień A.: Edukacja przedporodowa. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.

2. Bręborowicz G. H.: Położnictwo. Tom 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

3. Łepecka-Klusek C.: Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.