KTG w ciąży — co to za badanie?

Skrót KTG odnosi się do kardiotokografii, czyli badania łączącego tokografię i kardiografię płodową.

  • Tokografia to graficzny zapis czynności aktywności macicy.

  • Kardiografia to graficzny zapis czynności serca płodu. 

Kardiotokografia rejestruje jednocześnie te dwa ważne parametry, dzięki czemu umożliwia ocenę biofizycznego dobrostanu płodu. KTG w ciąży jest tak samo nieinwazyjne, komfortowe i bezpieczne, jak USG. Ze względu na dostępność i łatwość wykonania stosuje się je w pierwszej kolejności do kontrolowania przebiegu ciąży i porodu.

 

Czy KTG w ciąży jest konieczne?

Niektóre kobiety nie mają wykonanego KTG w ciąży, a dopiero podczas porodu. Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego badanie wykonuje się, jeśli minął wyznaczony termin porodu lub ciąża jest zagrożona. 

 

KTG w ciąży

Zasadniczo pierwsze badanie KTG w ciąży przebiegającej bez powikłań wykonuje się dopiero po ukończonym 40. tygodniu ciąży. Wówczas kobieta zgłasza się co 2-3 dni na tzw. test niestresowy, wykonywany w trybie ambulatoryjnym. Czasem zdarza się jednak, że badanie trzeba wykonać wcześniej, jednak nie wcześniej niż w 24. tygodniu ciąży. Dzieje się tak przede wszystkim, w przypadku:

  • ciąży mnogiej,

  • mało - lub wielowodzia,

  • wyraźnego zmniejszenia liczby ruchów dziecka,

  • ograniczenia wewnątrzmacicznego wzrastania płodu,

  • stanu przedrzucawkowego,

  • konfliktu serologicznego,

  • wewnątrzmacicznego obumarcia płodu w poprzedniej ciąży,

  • cukrzycy ciążowej,

  • nadciśnienia indukowanego ciążą,

  • zespołu antyfosfolipidowego,

  • niewyrównanej nadaktywności tarczycy,

  • problemów kardiologicznych, 

  • urazu brzucha.

 

KTG podczas porodu

Obecnie KTG wykonuje się standardowo po terminie porodu,  wcześniej w razie wskazań oraz podczas porodu. Czasem ze względów bezpieczeństwa stosuje się ciągłe monitorowanie kardiotokograficzne.

 

KTG w ciąży - w którym tygodniu wykonać badanie?

Moment wykonania pierwszego KTG w ciąży zależy od indywidualnych wskazań. Najwcześniej badanie przeprowadza się w 24. tygodniu ciąży, jednak im bliżej terminu rozwiązania, tym częściej można z niego korzystać. 

 

  • KTG po 24. tygodniu ciąży — w razie powikłań

  • KTG po 34. tygodniu ciąży — w ciąży mnogiej i wysokiego ryzyka 

  • KTG po 40. tygodniu ciąży — standardowo u wszystkich ciężarnych

Na czym polega badanie KTG w ciąży?

 

Test niestresowy

Test niestresowy (NST) jest całkowicie nieinwazyjny, a nawet przyjemny. Trwa około 30-60 minut. Podczas badania kobieta słyszy rytm bicia serca dziecka, co (o ile nie występują powikłania) działa kojąco i relaksacyjnie. Pacjentka pozostaje w pozycji leżącej, najlepiej na lewym boku, a do jej brzucha są przypięte pasami peloty do KTG. To specjalne czujniki, które rejestrują czynność pracy serca dziecka i aktywność skurczowa macicy. Na podstawie uzyskiwanych parametrów kardiotokograf na bieżąco drukuje zapis badania. Oceniający je lekarz sprawdza, czy wystąpiła akceleracja (fizjologicznym przyspieszeniu) pracy serca płodu, świadcząca o jego aktywności i dobrostanie. 

 

Jak odczytywać wyniki badania KTG?

Aktywność serca płodu powinna wynosić od 110 do 160 uderzeń na minutę. Należy przy tym zaznaczyć, że praca serca dziecka może być zmienna, a krótkotrwałe zwolnienia i przyspieszenia tętna mają charakter fizjologiczny. 

 

  • Akceleracja  — to fizjologiczne i krótkotrwałe przyspieszenie tętna płodu o około 15 uderzeń na minutę. Wynika najczęściej z aktywności ruchowej dziecka lub czynności skurczowej macicy. 

  • Deceleracja — to fizjologiczne i krótkotrwałe spowolnienie tętna płodu o co najmniej 15 uderzeń na minutę przez minimum 10 sekund. Deceleracja związana jest z pracą macicy i z reguły nie stanowi przyczyny niedotlenienia dziecka. 

 

Jeśli wyniki badania KTG w ciąży ukazują przyspieszoną akcję serca płodu, przekraczającą 160 uderzeń na minutę, w zapisie co najmniej 10-minutowym, podejrzewa się tachykardię. Może mieć to związek z infekcją wewnątrzmaciczną lub niedotlenieniem płodu. Zdarza się również, że tachykardia jest skutkiem ubocznym farmakoterapii. 

 

Przeciwnym stanem jest bradykardia, która oznacza spowolnienie akcji serca płodu poniżej 110 uderzeń na minutę (nie dotyczy to przejściowej bradykardii występującej w okresie śródporodowym). W takim przypadku istnieje ryzyko niewydolności łożyska, wad serca płodu, hipoglikemii, hipotermii lub problemów krążeniowych u ciężarnej. Ciężka bradykardia w trakcie porodu może wskazywać na przedłużający się ucisk główki dziecka w kanale rodnym albo np. kolizję pępowiny. 

 

KTG w ciąży — dlaczego należy je wykonać?

KTG jest prostym i bardzo bezpiecznym badaniem, dzięki któremu można zyskać wiele cennych informacji na temat rozwoju ciąży i postępu akcji porodowej. Zapis kardiotokograficzny służy profilaktyce niedotlenienia wewnątrzmacicznego oraz powikłań śródporodowych. Pozwala ocenić czy kobieta jest w stanie siłami natury, czy też potrzebne jest operacyjne zakończenie ciąży.

 

lek. Michał Dąbrowski

 

Źródła:

Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie zastosowania kardiotokografii w położnictwie, Ginekologia Polska,  2014/85, s.713-716