Spis treści

 

Skąd się wzięła teoria skoków rozwojowych?

Teoria skoków rozwojowych nie jest dobrze opisana w literaturze medycznej. Powstała pod koniec lat 90. XX wieku, a jej autorami było małżeństwo biolog behawioralny Frans X. Plooij oraz jego żona, psycholożka i antropolożka, Hetta van de Rijt. 

 

Para naukowców odkryła, że w pierwszym roku życia dziecka występuje 10 okresów regresji, po których niemowlę nabywa nowe umiejętności. Swoje badania oparli na zjawisku kontroli percepcyjnej, które wyjaśnia dlaczego progres poprzedza regres. Wynika to, w dużym skrócie, z negatywnego sprzężenia zwrotnego. Mózg dziecka, zdobywając nowe doświadczenia musi się przeorganizować. W rezultacie wcześniej zdobyte umiejętności ulegają destabilizacji.To wyjaśnia fazy regresji i progresji podczas skoków rozwojowych u niemowląt. 

 

Teorię skoków rozwojowych potwierdziły niezależne badania amerykańskiego pediatry T. Berrego Brazeltona, który stworzył skalę oceny zachowania noworodków (NBAS). Kolejne badania, w tym doktorantki prof. Plooija, obaliły jego tezę. Carolina de Weerth w swojej pracy doktorskiej napisanej w 1998 roku wykazała, że rozwój niemowląt przebiega w sposób chaotyczny, warunkowany czynnikami indywidualnymi, a okresy regresu nie wiążą się z wiekiem. 

 

Z naukowego punktu widzenia teoria skoków rozwojowych jest czymś stosunkowo nowym, wciąż krytykowanym, ale i badanym. Natomiast w ujęciu praktycznym skoki rozwojowe są zgodne z obserwacjami rodziców. Większość zgodnie przyznaje, że po wyjątkowo trudnej nocy, Maluszek zaskakuje nową umiejętnością. Trudno uznać to za dowód naukowy, raczej pewną wskazówkę. Są nią również same skoki rozwojowe, do których najlepiej podchodzić z pewnym dystansem. 

 

Kiedy następują skoki rozwojowe u niemowląt?

Zgodnie z teorią prof. Plooija, opisaną w książce pt. "The wonder weeks" w ciągu pierwszych 20 miesięcy życia dzieci przechodzą 10 skoków rozwojowych następujących po sobie w przewidywanych okresach czasu:

 

  • I skok rozwojowy - 5. tydzień życia 

  • II skok rozwojowy - 8. tydzień życia 

  • III skok rozwojowy - 12. tydzień życia

  • IV skok rozwojowy - 19. tydzień życia

  • V skok rozwojowy - 26 tydzień życia

  • VI skok rozwojowy - 37. tydzień życia

  • VII skok rozwojowy - 46. tydzień życia

  • VIII skok rozwojowy - 55. tydzień życia

  • IX skok rozwojowy - 64. tydzień życia

  • X skok rozwojowy - 75. tydzień życia

 

Jak rozpoznać skoki rozwojowe u niemowląt?

Skoki rozwojowe u niemowląt można rozpoznać po nagłej zmianie zachowania dziecka i gorszym samopoczuciu, co nie jest związanej z infekcją, ząbkowaniem czy równie dobrze odparzeniem skóry pod pieluszką. Skoki rozwojowe można rozpoznać, gdy w określonym tygodniu życia, dziecko staje się wyjątkowo rozdrażnione, płaczliwe i dosłownie nie schodzi z rąk mamy czy taty. Potrzeba bliskości i stałego kontaktu z opiekunem jest w tych okresach szczególnie nasilona. 

 

Oprócz tych trzech głównych objawów mogą pojawić się problemy ze snem i karmieniem. Niektóre Maluszki mają trudność ze ssaniem, odmawiają jedzenia. Inne stają się bardzo wrażliwe na bodźce z otoczenia. Przeszkadza im hałas, światło, intensywne zapachy. Skoki rozwojowe przebiegają nieswoiście, a dzieci przeżywają je w typowy dla siebie sposób. 

 

Jak sobie radzić podczas skoków rozwojowych u dziecka?

Warto dostosować się do potrzeb dziecka i zaufać instynktowi rodzicielskiemu. Jeśli niemowlę potrzebuje więcej bliskości, najlepiej mu ją zapewnić. Oczywiście nie zawsze jest to łatwe. Po kilku nieprzespanych nocach i w natłoku obowiązków niełatwo zachować stoicki spokój i uśmiech. Co może pomóc? 

 

Jeśli Maluszek nie da się odłożyć ani na minutę, a ręce mdleją od ciągłego noszenia, świetnie sprawdzi się ergonomiczne nosidło lub chusta. Na poprawę nastroju dobrze działa kąpiel, na przykład w kojącym skórę krochmalu bez gotowania Atoperal Baby Plus. Dzieci uwielbiają wodę, a podczas kąpieli mogą się zrelaksować i wyciszyć. Rozdrażnionym niemowlętom często pomaga spacer, ale lepiej wybierać ustronne alejki w parku niż deptak w ruchliwym centrum miasta. Może dobrym pomysłem będzie wyprawa do lasu? Świeże powietrze, cisza, otoczenie zieleni działają relaksująco na dużych i małych. 

 

Na zakończenie zaznaczmy, że częsty płacz, rozdrażnienie i problemy ze snem mogą pojawiać się nie tylko w okresach skoków rozwojowych. Każde niemowlę może mieć gorszy dzień, zwłaszcza w niepogodę czy po kiepskiej nocy. Jeśli zachowanie dziecka niepokoi rodziców, przede wszystkim należy sprawdzić, czy nic mu nie dolega i odpowiednio zareagować. 

 

Rozdrażnienie dziecka może oznaczać, że wyżyna się kolejny ząbek. Wówczas przyda się schłodzony w lodówce gryzak lub środek miejscowo znieczulający. Maluszki robią się również niespokojne, gdy coś im doskwiera - są przegrzane lub mają podrażnioną skórę. W podpieluszkowych stanach alarmowych pomoc niosą kosmetyki z Niezbędnika Młodej Mamy – maść Linoeparol Intensive i emulsja łagodząca odparzenia pieluszkowe Sensi Baby. 

 

Lek. Michał Dąbrowski