Spis treści

 

Czym jest i skąd się bierze anemia w ciąży?

Anemia czyli niedokrwistość, jest jednym z najczęściej występujących patologii ciąży. To stan chorobowy, objawiający się obniżonymi wartościami  - hemoglobiny (Hb), hematokrytu (Ht) oraz zmniejszoną ilością  erytrocytów we krwi obwodowej.

 

Anemia ze względu na nasilenie może być:

  • łagoda (Hb 10-12 g/dl),

  • umiarkowana (Hb 8-9,9 g/dl),

  • ciężka (Hb 6,5-7,9 g/dl).

 

Niedokrwistość ma różne przyczyny. Anemia w ciąży w większości przypadków wynika z niedoboru żelaza. W organizmie kobiety spodziewającej się dziecka wzrasta objętość krwi i zapotrzebowanie na ten pierwiastek. Jeśli codzienna dieta nie jest w stanie go pokryć, rozwija się niedokrwistość. To powszechnie występujący problem, dotyczący nawet co czwartej ciężarnej. Niedokrwistość najczęściej rozpoznaje się w II i III trymestrze ciąży, ponieważ w tym czasie wzrastają potrzeby płodu i łożyska, a także organizmu matki, który zabezpiecza się przed okołoporodową utratą krwi. Na anemię w ciąży szczególnie narażone są wieloródki, kobiety chorujące na celiakię oraz odżywiające się w nieprawidłowy sposób.

 

Chociaż niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstsza, anemia w ciąży może wynikać również z niedoboru kwasu foliowego oraz witaminy B12.

 

Anemia w ciąży - objawy

Niezależnie od przyczyn, niedokrwistość nasila ciążowe dolegliwości. Anemia w ciąży sprawia, że kobieta łatwiej się męczy, częściej odczuwa duszność i problemy z koncentracją niż ciężarne z prawidłowymi wynikami morfologii krwi. Wśród objawów niedokrwistości wylicza się również bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, problemy ze strony układu pokarmowego, w tym np. dysfagię przełykową. Ponadto niedobór żelaza wywołuje bladość i świąd skóry, nadmierne wypadanie włosów, osłabienie paznokci. Sprzyja też powstawaniu zajadów. 

 

Anemia w ciąży - czy szkodzi dziecku?

Anemia w ciąży niesie pewnego rodzaju ryzyko dla matki i dziecka, jednak odpowiednio leczona niedokrwistość pozwala bezpiecznie dotrwać do szczęśliwego rozwiązania. 

 

Niedokrwistość ciężarnej może prowadzić do poronienia albo porodu przedwczesnego. Zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań okołoporodowych. Anemia matki przekłada się na rozwój i stan zdrowia jej dziecka. Jest jedną z przyczyn hipotrofii płodu, urodzenia noworodka z niską masą urodzeniową lub niską punktacją w skali Apgar. Uważa się też, że ma związek z wystąpieniem niedokrwistości u maluszka w okresie niemowlęcym. 

 

Jak leczyć anemię w ciąży?

Wszystko zależy od rodzaju i stopnia nasilenia niedokrwistości oraz indywidualnych zaleceń lekarza. W każdym razie ciężarne z anemią zwykle muszą łączyć suplementację żelaza i witaminy B12 z odpowiednią dietą, bogatą w naturalne źródła tego pierwiastka oraz innych substancji, poprawiających jego przyswajalność. 

 

Standardowo zaleca się doustne preparaty z żelazem w dawce 100-300 mg na dobę. Leczenie trzeba kontynuować aż do uzyskania prawidłowych wyników morfologii. Ważne jest, aby wzrósł nie tylko poziom żelaza, lecz również ferrytyny, która pozwala zmagazynować jego zapasy w organizmie. Zdarza się, że suplementacja musi być utrzymywana przez całą ciążę, a nawet w okresie połogu. 

 

Co jeść przy anemii w ciąży?

Na talerz ciężarnej powinny trafiać przede wszystkim czerwone mięso, ryby i jaja. Dobrym źródłem żelaza są również warzywa zielone. Jarmuż, brokuły, sałata zawierają oprócz żelaza, sporo witaminy C i kwasu foliowego, dlatego są świetnym uzupełnieniem diety osób z anemią. Różnorodność produktów pozwala stworzyć smaczne menu na każdy dzień. Posiłki najlepiej przygotowywać z warzyw surowych, dokładnie umytych, albo gotowanych al dente, przez krótki czas, ponieważ obróbka termiczna obniża zawartość składników odżywczych.

 

Dietetycy często polecają ciężarnym z anemią sok z buraków i chłodnik z botwiny, a także koktajl z natki pietruszki i sok z pokrzywy. Odradzają z kolei picie mocnej herbaty, jak również kakao, które połączeniu z mlekiem znacznie ogranicza przyswajanie żelaza. Podobnie orzechy, nasiona roślin strączkowych i otręby. Zawierają kwas fitynowy, których lepiej unikać, chcąc poprawić wyniki krwi. Oprócz fitynianów wchłanianie żelaza upośledzają też szczawiany (ich źródłem jest szpinak i rabarbar) oraz fosforany (znajdują się w dżemach, galaretkach, płatkach zbożowych itp.). 

 

Anemia w ciąży - kiedy do szpitala?

Ciężarne z łagodną i umiarkowaną anemią nie wymagają leczenia szpitalnego. Jeśli stosują się ściśle do zaleceń lekarza, przyjmują leki i suplementy witaminowe, przestrzegają odpowiedniej diety, nie ma powodów do obaw. Inaczej, gdy leczenie nie przynosi efektów lub wystąpią niepokojące dolegliwości. Anemia w ciąży może wywoływać zasłabnięcia lub omdlenia. W takich przypadkach należy pilnie udać się do lekarza. To samo dotyczy sytuacji, w której dochodzi do silnego bólu brzucha, pojawiają się skurcze lub plamienie z dróg rodnych.

 

Jak zapobiegać anemii w ciąży? 

Ważnym krokiem w zapobieganiu anemii jest regularne wykonywanie badań. Dzięki temu można szybko zauważyć niepokojące zmiany i skutecznie je pokonać. Czasem przy nieznacznej niedokrwistości, wyniki krwi udaje się poprawić samą dietą. sposób odżywiania jest ważnym elementem profilaktyki anemii w ciąży. Zbilansowane posiłki pełne owoców i warzyw to najprostszy sposób na utrzymanie zdrowej ciąży. 

 

Podsumowując, anemia w ciąży jest powszechnym zjawiskiem. Najczęściej rozwija się w II i III trymestrze ciąży, przynosząc objawy, które łatwo pomylić ze zwykłymi dolegliwościami tego okresu,  na przykład też osłabienie czy problemy z koncentracją, przy których wskazany jest solidny wypoczynek. 

 

Niedokrwistości, nawet łagodnej, nie należy bagatelizować. Anemia nie tylko nasila ciążowe dolegliwości, lecz również zwiększa ryzyko powikłań. Dlatego tak ważne, by szybko włączyć odpowiednie leczenie. Kluczem do tego jest stosowanie się do zaleceń lekarza, przyjmowanie leków i suplementów witaminowych i dbanie o codzienną zdrową dietę. 

 

Lek. Marta Dąbrowska

 

Źródła:

 

Niedokrwistość [w:] “Interna Szczeklika. Mały Podręcznik 2019/2020”, Medycyna praktyczna, Kraków, 2019, s. 991-1006

 

A. Szpera-Goździewicz, Choroby układu krwotocznego [w:] Położnictwo i Ginekologia. Tom 1. red. G.H. Bręborowicz, PZWL, 2015, s. 265-271

 

 

Zobacz również: